Emma redde de dynastie van Oranje
Het Haagse museum Escher opende woensdag 25 mei de tentoonstelling: Emma, redster van Oranje. De tentoonstelling bevat veertig foto's van koningin Emma, waarvan er acht afkomstig zijn uit particulier bezit.
Redster van Oranje? Wie moest er dan gered worden? Koningin Emma (1858-1934), de moeder van koningin Wilhelmina, is een beetje in het vergeetboek geraakt. Maar toen zij in 1879 trouwde met koning Willem III, was de hoop van het hele land op haar gevestigd. Zij moest de dynastie van de Oranjes veilig stellen door een opvolger te baren.
Oranje aan een zijden draad
Want de monarchie van de Oranjes hing aan het einde van de 19e eeuw aan een zijden draad. Koning Willem III had weliswaar drie kinderen gekregen met met zijn eerste echtgenote, Sophie van Würtemberg, maar alle zonen kwamen vroegtijdig aan hun einde. Toen Sophie in 1877 ook overleed, zag Willem zich genoodzaakt opnieuw te trouwen om voor een opvolger te zorgen. Zijn keuze viel op de 21-jarige Emma van Waldeck-Pyrmont, waarmee hij op 7 januari 1879 in het huwelijk trad. Zijn zoon Alexander leefde toen weliswaar nog, maar Willem vond slechts één mogelijke opvolger een te groot risico. Hij had gelijk. Alexander overleed in 1884.
Regentschap en liefdadigheid
Gelukkig was toen de nieuwe troonopvolger al geboren: Wilhelmina (op 31 augustus 1880). Maar de prinses was pas drie, en de koning al vijfenzestig. En dus werd op 29 juli 1884, een maand na het overlijden van Alexander, Emma benoemd tot regentes in het geval dat de koning zou overlijden. Dat gebeurde in 1890. Wilhelmina werd de nieuwe koningin met Emma als regentes. Haar formele titel was koningin-moeder, maar veel Nederlanders noemden haar gewoon koningin. In 1898 werd Wilhelmina meerderjarig en eindigde het regentschap van Emma, die zich daarna enigszins uit de openbaarheid terugtrok en zich wijdde aan liefdadigheid, zoals de bestrijding van Tuberculose. Aan deze ziekte was één van haar zusters overleden.
Opnieuw op de reservebank
Toch zat haar taak er nog niet op, want toen in 1909 Juliana werd geboren, moest er opnieuw een regentes worden aangewezen voor het geval dat Wilhelmina zou overlijden terwijl Juliana nog minderjarig was. Emma kreeg de voorkeur boven prins-gemaal Hendrik, en tot aan 1927, het jaar waarin Juliana meerderjarig was, zat Emma op de reservebank. Hierna restte haar nog slechts enige jaren. Op 20 maart 1934 overleed zij aan longontsteking. Emma redde de monarchie door een troonopvolgster te baren én die ook tot het koningschap op te voeden. Juliana kreeg vier dochters, waardoor de troonopvolging eindelijk in veiliger vaarwater kwam.
