Erfgoed en commercie: vloeken in de herbestemde kerk?
Op donderdag 13 november vindt in De Philharmonie in Haarlem het derde Nationaal Monumentencongres plaats. Jaarlijks komen er honderden erfgoedprofessionals op af. Daarmee is het congres hét moment om te netwerken en actuele kennis op te doen. Met het thema 'Ziel en Zakelijkheid' worden deelnemers dit jaar uitgedaagd mee te denken over de actuele vraag hoe je passie voor monumenten combineert met goed ondernemerschap. Het congres is voor iedereen die te maken heeft met herbestemming, beheer en exploitatie van monumenten. Kaarten zijn te koop via www.nationaalmonumentencongres.nl.
Commerciële exploitatie
Naar het theater in een kerk, eten in een oude fabriekshal, slapen in een verbouwde stolpboerderij. Steeds meer monumenten hebben de afgelopen jaren een nieuwe bestemming gekregen. In de meeste gevallen is er sprake van commerciële exploitatie. Maar ondernemen met monumenten gaat niet zonder slag of stoot. Want hoewel de waardering voor gebouwen en plekken met een duidelijke eigen ziel onverminderd groot is, is de concurrentie stevig en de markt moeizaam.
Niet voor watjes
Monumentenondernemers moeten sterk in hun schoenen staan. Om te kunnen slagen moet je beschikken over een goede mix van ziel en zakelijkheid. Zonder bevlogenheid en liefde voor het erfgoed kun je niet het maximale rendement halen uit het bijzondere van het monument. Maar deze passie moet wel gepaard gaan met voldoende zakelijk beleid, voldoende kennis van zaken en oog voor financiële zaken, personeel en marketing. Zonder deze mix wordt een gezonde exploitatie van monumenten moeilijk.
De uitdagende markt
Maar ook voor ondernemers die beschikken over deze gewenste mix van ziel en zakelijkheid, kan het lastig zijn om hun 'monumentenonderneming' winstgevend te krijgen en te houden. Dit komt onder andere door de huidige, moeizame markt. Regelgeving wordt strikter en subsidies vallen weg. Hierdoor stijgen de kosten voor de ondernemer wat ervoor kan zorgen dat huurders opstappen, onderhoud blijft liggen en bezoekers wegblijven. Een rampscenario.
Veel monumenten = sterke onderlinge concurrentie
Maar de grootste uitdaging ligt wellicht bij de groeiende en sterke onderlinge concurrentie. Deze ontstaat doordat monumenten, veelal met steun van de overheid, vaak naar dezelfde bestemming worden herbestemd. De afgelopen jaren zijn de trendy horecagelegenheden, woonzorgaccommodaties, culturele podia, studentenwoningen en hotels als paddenstoelen uit de grond geschoten. Maar hoeveel theaters in historische panden hebben we nodig? De markt raakt toch echt een keer verzadigd. En dan?
Succesvolle monumentenexploitatie is mogelijk!
Gelukkig is er ook goed nieuws. Er zijn legio voorbeelden van ondernemingen die het, ook nu, heel goed (blijven) doen. Dit roept de vraag op: waar zit dat succes in? Heeft het simpelweg te maken met de locatie of houdt het ook verband met de kenmerken van het gebouw? Of is het wellicht vooral de ondernemer die het succes maakt? Welke rol is er weggelegd voor de overheid en zijn er financiële instrumenten denkbaar waarmee de exploitatie geholpen kan worden? Door hier naar te kijken en hierover te discussieren, proberen we inzichtelijk te maken hoe je voorbij de problemen kan komen. Zodat de fabriekshal, kerk en stolpboerderij niet weer leeg komen te staan.
Het Nationaal Monumentencongres vindt plaats op donderdag 13 november 2014 in de Philharmonie in Haarlem. Kaarten zijn te koop via www.nationaalmonumentencongres.nl.
