Fred Kaps: wereldberoemd goochelaar

Geen enkel ander land won zo vaak een titel op het wereldkampioenschap goochelen als Nederland. De eerste beroemde Nederlandse goochelaar was Bram Bongers (1926-1980), beter bekend onder zijn artiestennaam Fred Kaps. Van jongs af aan was Kaps al gefascineerd door goochelen en hij begon al vroeg met optreden. Hij werd tweemaal nationaal kampioen en als enige ter wereld drie keer wereldkampioen. Kaps werd wereldberoemd door zijn vingervlugheid.

Het begin van een goochel carrière

Kaps leerde zijn eerste goocheltrucs bij de lokale kapper, die zijn trucs uitprobeerde op klanten. Kaps raakte gefascineerd en bij elke knipbeurt leerde hij een nieuwe truc. Hij was elke week bij de kapper te vinden, voor de trucs maar ook voor de dochter van de kapper: zijn toekomstige vrouw.

Op de basisschool gaf Kaps zijn eerste voorstellingen in de klas, terwijl zijn leraren les probeerden te geven. Zijn trucs werden regelmatig door leraren in beslag genomen en zijn vader maakte zich zorgen over zijn toekomst. Zijn vader drong erop aan het goochelen te vergeten. Er was geen brood mee te verdienen. Na de middelbare school spoorde zijn vader hem aan om naar de kunstacademie te gaan, maar door het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog moest Kaps zijn studie uitstellen. In deze periode trad hij op als Valdini of Mystica bij bruiloften en partijen en zijn fascinatie voor goochelen nam verder toe. Ook tijdens zijn dienstplicht in Indonesië ging hij door met optreden. Hij was vastbesloten om van zijn passie een – onzekere – carrière te maken.

Wereldkampioen

Na de oorlog was het moeilijk voor Kaps om werk te vinden. Hij besloot om mee te doen aan goochelcompetities en in 1946 stond hij op het toneel samen met beroemde goochelaars van over de hele wereld. Hoewel hij geen prijzen won, waren de verslaggevers enthousiast over het jonge talent. Zijn acts van vingervlugheid waren verfijnd en werden professioneel gepresenteerd. Hij kwam onder de aandacht van Henk Vermijden, trainer van wereldkampioen goochelaars, en ging bij hem in de leer. Vermijden vond Mystica te veel lijken op andere goochelaarsnamen en gaf hem zijn beroemde artiestennaam: Fred Kaps. Tegen 1950 had Kaps samen met Vermijden een nieuwe truc ontwikkeld waarmee hij het wereldkampioenschap in Barcelona won: hij goochelde een continue stroom van wandelstokken tevoorschijn. Op slag werd hij wereldberoemd en had hij geen moeite meer om werk te krijgen.

Geveinsde paniek

In 1955 en 1961 won Kaps zijn tweede en derde wereldtitel. Een van zijn bekendste trucs was een oneindige stroom van zout uit zijn vuist. Hij veinsde vervolgens paniek toen de stroom van zout niet ophield. Hij probeerde het zout in zijn zak te stoppen en weg te vegen met zijn voeten. Toen plots de muziek stopte lachte hij gegeneerd naar het publiek en gebaarde het orkest om door te spelen. De stroom zout stopt uiteindelijk en hij haalt opgelucht adem. Het was mede dankzij de geveinsde verbazing en paniek over zijn eigen trucs dat zijn acts zo populair en wereldberoemd werden.

Wereldberoemd

Op 9 februari 1964 verscheen Kaps in de beroemde Amerikaanse talkshow The Ed Sullivan Show. Diezelfde aflevering maakte The Beatles hun Amerikaanse livedebut. Ruim 73 miljoen mensen zagen Kaps zijn goocheltrucs uitvoeren. Ook in Europa was Kaps regelmatig op televisie te zien. Door zijn faam werd hij uitgenodigd om op te treden voor onder andere de koningshuizen van Nederland en het Verenigd Koninkrijk.

“Hij verhief goochelen tot kunst”

In 1980 werd Kaps onderscheiden door de Academy of Magical Arts te Hollywood en tegelijkertijd werd hij gediagnosticeerd met kanker. Hij overleed op 53-jarig leeftijd. In 2005 werd tegenover zijn geboortehuis in Utrecht een momenument onthuld waarop te lezen was: “Hij verhief goochelen tot kunst”.