Geldstroom Vaticaan tijdens de Tweede Wereldoorlog

Uit recent onderzoek is gebleken dat het Vaticaan tijdens de Tweede Wereldoorlog enorme geldbedragen doorsluisde naar de Verenigde Staten. Omgerekend investeerde Paus Pius XII zo’n tien miljoen euro, waarvan een aanzienlijk deel diende ter ondersteuning van de geallieerde strijd tegen nazi-Duitsland. De onderzoeksresultaten impliceren dat mede dankzij deze financiële strategie de Tweede Wereldoorlog uiteindelijk in het voordeel van de Geallieerden werd beslecht.

Het onderzoek is gebaseerd op documenten die zijn aangetroffen in het Britse Nationale Archief en die destijds zijn onderschept door de British Secret Service. De documenten bieden inzicht in de financiële transacties van het Vaticaan tussen 1941 en 1943. Een groot deel van de Vaticaanse investeringen was bedoeld ter financiële ondersteuning van noodlijdende kerken wereldwijd, en voor het verschaffen van humanitaire hulp in de oorlogsgebieden. Daarnaast werd echter een aanzienlijk deel van het geldelijk vermogen geïnvesteerd in grote Amerikaanse banken.

Zodoende fungeerde de VS in die jaren als het ‘veilige’ financiële centrum voor het Vaticaan, ver weg van de nazi-dreiging en bovendien onafhankelijk van de onstabiele Italiaanse lira. Bernardino Nogara, die destijds verbonden was aan de Banca Commerciale Italiana, vervulde hierin een sleutelrol. In 1929 was Nogara door de toenmalige paus Pius XI, met wie hij bevriend was, aangesteld als hoofd van de ‘speciale administratie van de Heilige Stoel’. Als financieel adviseur van het Vaticaan bouwde hij tijdens de jaren ’30 een lucratief netwerk op. Hij ging verscheidene relaties aan met belangrijke spelers op de internationale financiële markt, zoals J.P. Morgan & Co. en de National City Bank of New York.

Vervolgens was Nogara tijdens de oorlogsjaren het brein achter de financiële strategie die de pas aangetreden paus Pius XII er toe aanzette de Vaticaanse vermogens over te hevelen naar de Verenigde Staten. Onder toeziend en goedkeurend oog van ‘Washington’ werden in de loop van de jaren '40 miljoenen geïnvesteerd in belangrijke Amerikaanse fabrieken en bedrijven zoals Rolls Royce, United Steel Corporation en General Electic. Als gevolg hiervan kreeg de Amerikaanse economie een enorme impuls.

De meest opvallende transacties betroffen volgens de onderzoekers echter de grote geldstroom in de richting van de Amerikaanse oorlogsindustrie. Zonder deze financiële ondersteuning door de Heilige Stoel, had het Amerikaanse leger hoogstwaarschijnlijk een stuk minder daadkrachtig op kunnen treden in Europa. Het heeft er daarom alle schijn van dat het Vaticaan met behulp van financiële middelen een belangrijk steentje bijdroeg aan de strijd tegen, en het uiteindelijke verlies van nazi-Duitsland.