Geschiedenis van de spotprent

Het kantoor van het Franse satirische weekblad Charlie Hebdo is in de nacht van dinsdag op woensdag zwaar beschadigd door een brandbom. Het blad heeft woensdag een speciale uitgave over de Arabische Lente gepubliceerd. Die uitgave heet 'Sharia Hebdo' en is volgens de makers tot stand gekomen onder leiding van de profeet Mohammed als gasthoofdredacteur. Dit is niet de eerste keer dat een spotprent tot ophef leidt.

De eerste ons bekende spotprenten in Nederland stammen uit de Tachtigjarige Oorlog tegen Spanje. Deze oudste spotprent, betreft een prent van de Spaanse hertog van Alva. Deze politieke spotprent stelt links de hertog van Alva voor. Achter hem staat kardinaal Granvelle en een duivel die hem twee kronen aanbiedt, dit zijn symbolen van de wereldlijke en geestelijke macht. Aan de voeten van Alva knielen zeventien vrouwen die de zeventien Provinciën symboliseren van de Nederlanden. Op de achtergrond ziet men verwijzingen naar het repressieve optreden van de hertog in de Nederlanden. De afbeelding viel niet in goede aarde, maar de Spanjaarden lieten zich niet van de wijs brengen door een paar spotprenten.

Rampjaar

Dat de Engelsen hier minder van gediend waren bleek in het jaar 1672, het zogenaamde Rampjaar waarin Nederland door vele grootmachten werd aangevallen. De verhoudingen tussen de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden en Engeland waren zeer gespannen en ons land werd dan ook overspoeld met pamfletten die de spot dreven met de Engelse koning Charles II. Die had het daar zó mee gehad, dat hij de “ridiculous pictures” opnam in zijn oorlogsverklaring aan de Republiek. Samen met bondgenoten Frankrijk en de bisschoppen van Münster en Keulen viel hij aan.

Kranten

De druktechnieken bleven zich doorontwikkelen en aan het einde van de negentiende eeuw verschenen de eerste kranten. Spotprenten werden vanaf die tijd geregeld in kranten afgedrukt, waardoor ze een manier werden om politieke beslissingen en gebeurtenissen op een ludieke manier aan de kaak te stellen.

Deense spotprenten over Mohammed

In het recente verleden ontstond er steeds vaker ophef over spotprenten. Zo drukte in 2005 het Deense dagblad Jyllands-Posten een serie van twaalf spotprenten af, die de Islamitische profeet Mohammed afbeeldden of betrekking hadden op Mohammed of de islam. Hierop ontstond verontwaardiging in de islamitische wereld. Ook niet-moslims vonden de spotprenten provocerend. Als tegenreactie op de protesten en als steun voor de originele publicatie, hebben vele kranten, vooral in Europa, de Deense cartoons ook gepubliceerd.

Gregorius Nekschot

In 2008 werd een anonieme Nederlandse spotprenttekenaar, bekend onder het pseudoniem Gregorius Nekschot, opgepakt nadat een Nederlandse imam aangifte tegen hem had gedaan. Nekschot tekende spotprenten die de islam bekritiseerden. Hij is een voorvechter van volledige vrijheid van meningsuiting. Sommige publicaties van Nekschot werden als strafbaar betiteld. Omdat deze echter van internet verwijderd waren en er geen nieuwe aangiften tegen Nekschot waren binnengekomen, werd de aanklacht echter geseponeerd.

Charlie Hebdo

Ook nu is er weer een spotprent opgedoken waar hevig verzet tegen is gekomen. Op de voorkant van het Franse satirische weekblad Charlie Hebdo prijkt een spotprent, waarop een Arabische geestelijke wordt getoond die zegt: 100 zweepslagen als u zich niet dood heeft gelachen. De publicatie is mede gemaakt naar aanleiding van de verkiezingswinst afgelopen maand van de islamisten in Tunesië.