Geschiedenis van de VPRO

De gehele wetenschapsredactie van de VPRO kreeg op 3 juni 2013 een ‘uitnodiging voor een gesprek’. Wegens bezuinigingen zullen alle medewerkers van die tak waarschijnlijk ontslagen worden. De Vrijzinnige Protestantse Radio Omroep werd op 29 mei 1926 opgericht als radiozender, maar werd in 1952 uitgebreid met een televisieafdeling en veranderde in de jaren ’60 tot een progressieve omroep.

De VPRO werd op 29 mei 1926 opgericht door een aantal protestantse dominees. De nieuwe radiozender, televisie stond nog in de kinderschoenen, kreeg maar weinig zendtijd, omdat het als één van de laatste zenders uit het begintijdperk van de radio was opgericht. De VPRO kreeg in het zendtijdbesluit van 1930, waarin werd vastgelegd hoeveel zendtijd elke omroep kreeg, een vaste plaats in het Nederlandse omroepbestel.

Weinig zendtijd en begin van televisie

De VPRO kreeg in 1930 weliswaar een vaste plek, maar beduidend minder zendtijd dan grote omroepen als de KRO en de VARA. De VPRO zond met name kerkdiensten en enkele cultuurprogramma’s uit via de radio. Tot aan de jaren ’50 veranderde er nauwelijks iets bij de zender. Op 22 april 1952 verzorgde de VPRO zijn eerste televisie-uitzending door in een programma van één uur te praten over vrijetijdsbesteding en verschillende voorbeelden daarvan op de beeldbuis te brengen.

Verandering in de jaren ’50 en ‘60

In de jaren ’50 ontstond binnen de programmering van de VPRO een duidelijkere structuur. In plaats van losse uitzendingen kwamen er telkens terugkerende programma’s. Er waren actualiteitenprogramma’s, historische thema-uitzendingen en kinderprogramma’s. De religieuze invloeden verdwenen naar de achtergrond en de VPRO werd een meer algemene omroep. Aan het begin van de jaren ’60 deed de zender nog een (onsuccesvolle) poging zijn protestantse achtergrond terug te laten komen in de programma’s, maar toen in 1966 uit een onderzoek bleek dat het publiek van de zender steeds jonger werd en van diverse geloofsovertuigingen afkomstig was werden die pogingen gestaakt. Aan het eind van de jaren ’60 werden veel controversiële programma’s uitgezonden, zoals Hoepla waarin onder meer drugs en seks besproken werden. Het programma leidde zelfs tot Kamervragen en de VPRO was zijn protestantse imago definitief kwijt. De zender gaat, zonder dominees in het bestuur, verder als Omroepvereniging VPRO.

De VPRO van de jaren’70 tot op heden

In de jaren ’70 richtte de VPRO zich steeds meer op cabaret en documentaires, waarvoor het meerdere malen televisieprijzen zoals de Zilveren Nipkowschijf ontving. Desondanks bleef de VPRO een kleine omroep die zelfs enkele malen in gevaar kwam. Toen de zender eind jaren ’70 op zondagavond kon gaan uitzenden groeide het aantal kijkers. Programma’s als Koot en de Bie en De Nieuwe Wereld waren successen voor de zender. De VPRO heeft nu zijn hele wetenschapsredactie laten weten dat zij ontslagen worden wegens bezuinigingen. Wat dit voor de VPRO zelf zal gaan betekenen is nog onduidelijk, maar zonder wetenschapsredactie zal het lastig zijn om hoogstaande documentaires te blijven produceren.