Geschiedenis van het warenhuis: Selfridge, V&D en het nieuwe winkelen

De Amsterdamse rechtbank heeft V&D uitstel van betaling verleend. Mede door de zachte winter bleef een stijgende omzet uit. Al eerder ontsloeg het warenhuis zo’n 400 werknemers. De keten verkeert in zwaar weer en moet vrezen voor haar voorbestaan. V&D was in 1912 het eerste moderne warenhuis in Nederland. Warenhuizen bestonden hier en elders echter al langer.

De Winkel van Sinkel – Anton Sinkel

Pilaren van de Winkel van Sinkel

Het eerste ‘warenhuis’ in Nederland werd gesticht door de Duitser Anton Sinkel. Omstreeks 1820 vestigde hij zich als manufacturier in Amsterdam en een jaar later opende hij zijn eerste zaak. Omdat de zaken goed gingen kwamen er steeds meer filialen bij, waaronder één in Utrecht. Hier werd hij eigenaar van het St. Barbara- en St. Laurens Gasthuis en kocht hij de twee huizen op die zich tussen het gasthuis en zijn filiaal bevonden.

De Winkel van Sinkel – Warenhuis

Na de aankoop liet hij het hele complex slopen en gaf aan verschillende architecten opdracht een ‘winkelpaleis’ te ontwerpen. In mei 1839 werd de Winkel van Sinkel in Utrecht geopend. De opvallende neoclassicistische stijl gaf de winkel een deftige en luxe sfeer, maar desondanks was de winkel toegankelijk voor alle mensen. Niet Sinkel, maar Harry Selfridge was echter één van de eerste die de moderne notie van het  ‘warenhuisidee’ introduceerde in Europa.

Selfridges – Harry Selfridge

Harry Selfridge

Eén van de eerste moderne warenhuizen werd opgericht door Harry Selfridge. Hij kwam in 1909 samen met vrouw en kinderen vanuit Chicago naar Londen en stichtte hier het warenhuis Selfridges. De handige zakenman, geboren op 11 januari 1858 in Wisconsin, verloor zijn vader tijdens de Amerikaanse Burgeroorlog en kort na de oorlog stierven ook zijn twee broers, Charles en Robert. Omdat zijn moeder niet genoeg verdiende om hen beide te verzorgen, begon Harry Selfridge al op zijn tiende met werken.

Selfridges – Eerste filiaal Londen

Jarenlang was de hardwerkende jongen actief in tal van baantjes. In 1890 trouwde Harry met Rosalie Buckingham. Op dat moment had hij zich al opgewerkt tot assistent-manager van het succesvolle bedrijf Field, Leiter & Company, dat in Chicago snel naam maakte. In 1893 werd Selfridge juniorpartner van dit bedrijf. Toen hij en zijn vrouw in 1906 op vakantie waren in Londen, merkte Harry dat de grote winkels in de stad de laatste verkoopideeën uit Amerika nog niet hadden overgenomen. De nu welgestelde man investeerde £400,000 in zijn eigen warenhuis in Oxford Street. Op 15 maart 1909 opende de deuren van de eerste Selfridges.

Selfridges – Het nieuwe winkelen

De winkelconcern was in meerdere opzichten baanbrekend te noemen. Selfridge was sterk voorstander van ‘shoppen voor het plezier’ in plaats van ‘shoppen omdat het moet’. Hij deed er alles aan om zijn klanten zich zo veel mogelijk thuis te laten voelen. In het warenhuis waren leuke restaurantjes, lees- en schrijfruimtes, een Eerste Hulp en een stilteruimte. Ook de medewerkers werden geïnstrueerd over hoe zij klanten moesten helpen. Grootschalige reclameprojecten deden de naamsbekendheid groeien en maakten van het bedrijf één van de grootste van Groot-Brittannië.

Vroom & Dreesmann

De V&D borduurt sterk voort op het concept van Selfridge. Op 1 mei 1887 opende Anton Dreesmann samen met zijn zwager Willem Vroom hun eerste gezamenlijke ‘zaak in manufacturen en aanverwante artikelen’ in de Weesperstraat, Amsterdam. De winkel maakte naam met zijn ‘lage prijzen, contant betalen’-politiek. Al snel breidde de zaak zich uit naar andere Nederlandse steden en in 1912 openden Vroom en Dreesmann in de Kalverstraat het eerste moderne warenhuis van Nederland.

Levensechte etalagepoppen & een elektrisch uurwerk

De winkel was van alle gemakken voorzien en had een erg uitgebreid assortiment. Het warenhuis was voor die tijd gigantisch en had naast een lichthal en de liften ook nog andere technische snufjes als een elektrisch uurwerk en een eigen telefooncentrale. Daarnaast telde het gebouw meerdere verdiepingen en hadden de etalages – overigens gevuld met ‘levensechte’ etalagepoppen uit Berlijn – een eigen overdekt trottoir met tegelvloer. Deze vernieuwde formule bleek een groot succes.

Het artikel is bewerkt om het beter bij de actualiteit aan te laten sluiten.