Geschiedenis van kanker
Al in de Oudheid was men bezig met de vraag wat de oorzaak zou kunnen zijn van kanker.
Het woord kanker is afkomstig van het Griekse ‘carcinos’ en het Latijnse ‘cancer’, dat beide krab betekent. De naam werd bedacht in de vierde eeuw voor Christus door de Griekse arts Hippocrates toen hij, bij de oudst bekende diagnose van de ziekte kanker, tot de conclusie kwam dat de bloedvaten op een uitwendige tumor leken op de poten van een krab. Tevens bedacht hij een behandelmethode voor de ziekte gebaseerd op de vier lichaamssappen van de mens: bloed, gele gal, zwarte gal en slijm. Volgens deze ‘humorenleer’ werd kanker, evenals vele andere ziekten, veroorzaakt door een tekort of overschot aan één van deze sappen. Door de balans te herstellen, bijvoorbeeld door een dieet of met een aderlating, zou ook de tumor weer verdwijnen. De humorenleer bleef tot het einde van de middeleeuwen de standaardbehandeling voor kanker.
Ontdekking van kanker onder de microscoop
Toen men in de zestiende en zeventiende eeuw echter begon met het uitvoeren van autopsie op overleden kankerpatiënten ontstonden er ook steeds meer andere verklaringen. Zo dacht de Duitse chirurg Wilhelm Fabry dat borstkanker veroorzaakt werd door een melkpropje in de borsten. De Nederlander Nicolaes Tulp kwam daarentegen tot de conclusie dat kanker het resultaat was van vergiftiging en dat de ziekte besmettelijk was. Uiteindelijk zorgde de opkomst van de microscoop in de achttiende eeuw voor een doorbraak in het kankeronderzoek. Door de bestudering van kankercellen kwam men tot de conclusie dat de ziekte ontstond in een primaire tumor en het zich vervolgens via de lymfeklieren verspreidde door de rest van het lichaam.
Ontdekking van chemotherapie
Maar ondanks dat men steeds meer te weten kwam over de oorsprong van kanker bestond er nog geen goede behandeling voor de ziekte. In de meeste gevallen probeerden artsen de inwendige tumoren te verwijderen met een chirurgische ingreep, maar met name vanwege de slechte hygiëne was dit een uiterst risicovolle ingreep. Zelfs de gerenommeerde achttiende-eeuwse Schotse chirurg Alexander Monro wist in twee jaar slechts 2 van zijn 60 borstkankerpatiënten te redden met een operatie. Pas met de ontdekking van radioactiviteit eind negentiende eeuw vond men per toeval ook een effectievere behandeling tegen kanker, de radiotherapie. Met het onderzoek naar de gevolgen van mosterdgas in de Eerste en Tweede Wereldoorlog ontdekte chemici vervolgens, eveneens per toeval, de chemotherapie.
Roken en kanker
Sinds de jaren ’50 vordert de medische wetenschap rondom kanker slechts gestaag. De drie oorspronkelijke behandelmethoden, chirurchie, radiotherapie en chemotherapie, worden tot op de dag van vandaag nog steeds gebruikt. Wel zijn er in de loop van de jaren verbeteringen aangebracht en werden er meer verklaringen gevonden voor het ontstaan van de ziekte. Zo ontstond in de jaren ’60 en ’70 het besef dat het roken van sigaretten kankerverwekkend kon zijn.
