Geschiedenis van stierenvechten in Spanje

“Toro! Toro!” Twee jongens in spijkerbroek en op gympies gaan de confrontatie met elkaar aan. Stierenvechtertje spelen, het is een doodgewoon tafereel in Spanje, net zo gewoon als twee jongens die tegen een voetbal trappen. Maar het einde van een tijdperk lijkt te zijn aangebroken met het laatste stiergevecht in de Spaanse regio Catalonië afgelopen zondag.

In de prehistorie werd de stier gezien als het grootste en gevaarlijkste landdier. Hij staat in veel beschavingen centraal voor mannelijke kracht en vruchtbaarheid. In de Minoïsche beschaving (3500-1375 voor Christus) op Kreta duikt de stier dan ook af en toe op in verhalen. De Minoërs hadden een heilige eerbied voor de stier, wat blijkt uit de Griekse legende over de held van Theseus die de Minotaurus, een monsterlijk wezen dat half mens en half stier is, versloeg. Dit kan als begin gezien worden van de stierengevechten. Door de eeuwen heen konden mannen hun moed bewijzen door in gevecht te gaan met een stier.

Stierenvechtenarena

In de Late Middeleeuwen had de cultus van het stierengevecht zich al ingenesteld op het Iberische schiereiland. Het stierengevecht met paard en lans werd toen erg populair onder de edelen. Het was een goede voorbereiding op de oorlog. Vanaf de achttiende eeuw werd het stierenvechten steeds belangrijker  in de omgeving van Ronda, een stad in Zuid-Spanje. In 1784 werd hier een Plaza de Tors gebouwd, de oudste nog bestaande stierenvechtenarena van Spanje. Het was in deze stad dat de sport een nieuw tijdperk inging.

Moderne stierengevechten

In Ronda woonde de beroemdste toreador uit de 19e eeuw: Pedro Romero (1745-1839). Hij wordt beschouwd als de ontwerper van het moderne stierengevecht. Onder deze Romero-dynastie in Ronda werden tal van regels en rituelen ingevoerd die de bewondering voor het schouwspel deden toenemen. De jonge Pedro begon op 17-jarige leeftijd met het stierenvechten. Hij sprak de woorden: "Hij die een stierenvechter wil zijn, moet eraan denken dat men onder de gordel verstoken dient te zijn van beweging. Het stierengevecht wordt niet uitgevoerd met de benen, noch met de handen." Over deze matador wordt gezegd dat hij 5600 stieren heeft gedood zonder zelf ooit geblesseerd te zijn geraakt.

Heldenstatus

De matadors kregen in de loop der jaren een heldenstatus en genieten in het klassieke Spanje veel aanzien. Veel jongens droomden van een carrière in de arena. Het gaat gepaard met roem, mooie vrouwen en veel geld. Gouden versieringen op de kleding waren in principe slechts weggelegd voor koningen en bisschoppen, maar voor de stierenvechters werd er een uitzondering gemaakt. Daarmee werden de aristocratische rechten bevestigd die ze in de arena hadden verworven.

Stierenvechten in de twintigste eeuw

De stierenvechter daagde de stier uit te voet en met een rode doek, de muleta. Omdat het spel vaak chaotisch verliep werden in deze periode strikte regels bedacht. In de twintigste eeuw introduceerden de grote matadors Belmonte (1892-1962) en  Joselito (1895-1920) het stierengevecht als kunst van de hedendaagse tijd. Belmonte kwam uit Sevilla en was één van de grote stierenvechters uit de 20e eeuw. Hij heeft de kunst van het stierenvechten totaal veranderd. “Zonder poëzie, is er geen torero”, waren dan ook zijn woorden. Hij was namelijk de eerste die het aandurfde om zonder te bewegen de stier te leiden met de muleta en hem daarmee uit te dagen. Joselito werd geboren als José Gomez Ortega. Hij was geen kunstenaar als Belmonte, maar werd gewaardeerd door zijn dapperheid en verfijnde techniek. Hij gebruikte de technieken van ‘stoppen’, ‘temperen’ en ‘beheersen’. "Het is óf ik, óf de stier", waren de beroemde woorden van Joselito. De tijd van Joselito en Belmonte wordt ook wel de Gouden tijd van het stierengevecht genoemd.

Einde van een tijdperk

Maar aan die gouden tijd lijkt een einde te komen. Het stierenvechten in veel landen omstreden. Maar in Spanje wordt het door een deel van de bevolking gezien als een waardevol cultureel erfgoed. In een historische stemming heeft het Catalaanse parlement afgelopen juli besloten stierenvechten te verbieden met ingang van 1 januari 2012. In de uitverkochte arena La Monumental in Barcelona zijn in dit licht afgelopen zondag de laatste stierengevechten in de Spaanse regio Catalonië begonnen.