Gifgas in Syrië en het mogelijk ingrijpen door de Westerse wereld

TRENDING: Bij een mogelijke gifgasaanval in Syrië door Syrische of Russische troepen op 4 april 2017 zijn minstens dertig doden gevallen. Sinds het Protocol van Genève van 1925 hebben de meeste landen afgesproken geen chemische wapens meer te gebruiken. Toch is dit niet de eerste keer dat in Syrië gifgas wordt gebruikt.

Gifgas door de eeuwen heen

Het gebruik van gifgas is niets nieuws. Het werd immers al sinds de oudheid toegepast tijdens oorlogen. Zo zouden de oude Romeinen al zijn geconfronteerd met gifgas van vijanden. De eerste keer dat dergelijke chemische wapens op grote schaal werden toegepast, was tijdens de Eerste Wereldoorlog. De gevolgen van het toepassen van bijvoorbeeld mosterdgas waren groot en de internationale gemeenschap besloot na de Eerste Wereldoorlog dan ook maatregelen te nemen rondom het gebruik van gifgas tijdens conflicten en oorlogsvoering.

Het protocol van Genève

In de lente van 1925 kwamen verschillende naties die aangesloten waren bij de Volkenbond bijeen om een besluit te vormen over een mogelijk verbod op het gebruiken van chemische wapens. Gedurende de conferentie van 4 mei tot en met 17 juni kwam het Protocol voor het verbod van het gebruik van verstikkende, giftige of andere gassen en van bacteriologische methoden van oorlogvoering langzaamaan tot stand. In het Protocol distantieerden de naties zich voor het eerst gezamenlijk van het toepassen van chemische wapens. Daarbij werden de naties die zich aansloten bij het Protocol opgeroepen om het verbod te handhaven en in actie te komen bij eventuele schendingen van het protocol door andere naties.

Op 17 juni 1925 tekenden 37 naties het Protocol, waarna later vele andere naties volgden. Vandaag de dag hebben 137 landen zich aangesloten bij het Protocol en is het door de Verenigde Vergadering van de Verenigde Naties in de jaren ’60 en ’70 nog uitgebreid met een viertal resoluties. De Verenigde Naties vragen van alle staten een strikte naleving van de beginselen en doelstellingen van het Protocol van Genève en de resoluties, en veroordeelt alle handelingen die in strijd zijn met het Protocol.

Gifgasaanvallen na de Tweede Wereldoorlog

In de afgelopen 68 jaar zijn er weinig conflicten of oorlogen geweest waarbij chemische wapens zijn ingezet. Sommigen zien de Amerikaanse aanvallen in de jaren 1962-1967 met het wapen ‘Agent Orange’ tijdens de Vietnamoorlog als een schending van het Protocol. Daarnaast is de gifgasaanval tijdens de Irak-Iran oorlog (1980-1988) vrijwel de enige aanval met chemische wapens in oorlogsverband geweest waarmee het Protocol van Genève werd geschonden. Na deze oorlog werden de maatregelen tegen chemische wapens verscherpt door het Verdrag Chemische Wapens van 13 januari 1993. Met dit verdrag hoopte men chemische wapens voorgoed uit de wereld te helpen. Slechts vijf landen, waaronder Syrië, hebben zich niet aangesloten bij dit verdrag.

Ingrijpen of niet?

De gifgasaanval in Syrië is een nieuw hoofdstuk in het schenden van het Protocol van Genève. Volgens het Protocol, de resoluties van de V.N. en het Verdrag Chemische Wapens is de internationale gemeenschap het aan hun stand verplicht om maatregelen te nemen tegen de daders van de gifgasaanval. De tijd van waarschuwingen is dus allang voorbij. Aangezien de Veiligheidsraad van de V.N. met het Vetorecht van Rusland als bondgenoot van Syrië er niet voor kan zorgen dat er resoluties en maatregelen kunnen worden genomen, was de stap van Obama in 2013 om tot actie over te gaan zonder V.N. mandaat niet onbegrijpelijk. Dit had toen niet veel effect en ook nu blijft de vraag of de VN gaat ingrijpen.

Dit artikel is een bewerking van een artikel dat eerder op IsGeschiedenis verscheen, en is aangepast om het beter te laten aansluiten op het nieuws.