Goudprijs bereikt een nieuw record

De goudprijs bereikte deze week opnieuw een recordniveau. Gisteren betaalde je voor een ounce (31,1 gram) ruim 1675 dollar. In economisch onzekere tijden blijft goud een belegging waar mensen vertrouwen in houden.

Het NOS journaal meldde vandaag in de zomercolumn dat in Duitsland mensen een cursus kunnen volgen om goud te leren winnen uit riviertjes. Niet dat mensen nu massaal de goudpan ter hand nemen, want in Europa is goudwinning nu eenmaal niet rendabel genoeg, maar het geeft wel aan dat goud een blijvende aantrekkingskracht heeft.

Wegen geplaveid met goud

Voor honderdduizenden was goud in de geschiedenis de snelle weg naar ultieme rijkdom. De Spaanse conquistadores trokken in de 16e en 17e eeuw Zuid- en Midden Amerika in op zoek naar het edelmetaal, dat daar in grote hoeveelheden voorkwam. De verhalen over de enorme hoeveelheden goud en andere kostbaarheden die in de Nieuwe Wereld gevonden werden voedden nieuwe geruchten: over de zeven steden van Cibola, waar de wegen met goud geplaveid zouden zijn, of natuurlijk de mythe van El Dorado: over een koning die zich dagelijks met goud liet bedekken en dat afspoelde tijdens zijn bad in het heilige meer Parima. Tientallen expedities zochten tevergeefs naar deze plaatsen.

Heilig metaal

Goud vergaat niet en blijft altijd zijn glans behouden. Daarom werd het door vele volken in de geschiedenis geassocieerd met de goden en het eeuwig leven. Stammen in Zuid-Amerika, zoals de Azteken en de Inca's, maakten veel rituele voorwerpen en versieringen, maar ook in Europa werd goud vaak gekoppeld aan het bovenaardse. Zo spreekt de Bijbel over straten van goud in de hemel, en was ook de joodse tempel gevuld met gouden voorwerpen, zoals het altaar waarop reukwerk werd verbrand, en de beroemde zevenarmige kandelaar, de menora. In de joods-christelijke traditie staat goud voor zuiverheid: gelouterd goud. Dat wil zeggen, goud waar door verhitting alle onzuiverheden uit gebrand zijn.

Goud wordt betaalmiddel

Al sinds onheuglijke tijden is goud een betaalmiddel, vanwege haar duurzaamheid en zeldzaamheid. In Egypte werd al in het derde millennium voor Christus met goud betaald. Dat wil niet zeggen dat het edelmetaal een algemeen betaalmiddel was. Daarvoor was het te kostbaar en te heilig. Het bleef heel lang het betaalmiddel van koningen en priesters. De eerste munten die goud bevatten werden gemaakt in Lydië (het huidige west-Turkije) in de 6e eeuw voor Christus. Dit waren munten van Elektrum, een legering van goud en zilver. Later kwamen er ook gouden munten, zoals de Romeinse aureus. Zilver en, in mindere mate, koper bleven de hele oudheid door meest gangbare betaalmiddel. Betalen met goud gaf dezelfde problemen als tegenwoordig betalen met een 500 euro biljet: gebrek aan wisselgeld. Betalen met goud bleef voorbehouden aan bijvoorbeeld keizers, die er hun legers mee betaalden.

Voor de zekerheid

Tot in de 19e eeuw bleven gouden munten betaalmiddel. Vanaf het midden van de 19e eeuw kwamen bankbiljetten in zwang, die echter wel de tegenwaarde in goud vertegenwoordigden. Die volledige dekking is in de loop van de 20e eeuw, en met name in de jaren '90, losgelaten. Toch hebben de meeste landen nog steeds goudreserves op voorraad. Want je weet maar nooit...