Graancirkels: een uitvinding van mensen, goden, duivels of buitenaardse wezens?

Door de eeuwen heen zijn verschillende verklaringen gegeven voor graancirkels. Zo zouden ze gemaakt worden door mensen, goden, duivels en buitenaardse wezens. Tegenwoordig worden graancirkels ook wel gezien als een vorm van kunst.

Twee Engelsmannen maakten alle graancirkels

In september 1991 verklaarden twee Engelsmannen, Doug Bower en Dave Chorley, aan de wereld dat zij verantwoordelijk waren voor alle graancirkels in Engeland sinds 1979. Ze lieten zelfs zien hoe ze graancirkels maakten. Ze gebruikten een houten plank met aan elk uiteinde een stuk touw. Elk met één voet op de houten plank, één voet ernaast en het stuk touw in hun handen drukten de mannen hard genoeg zodat het graangewas gebogen bleef. Zo liepen ze verder in een cirkel.

Graancirkel gekte van de jaren ‘80

In de jaren ’80 waren graancirkels enorm populair. Mensen over de hele wereld kwamen naar het zuiden van Engeland om de graancirkels te aanschouwen en wetenschappers probeerden een verklaring te vinden voor het fenomeen. Toen Bower en Chorley hun daden opbiechtten, geloofden de meeste mensen dat alle graancirkels door mensen gemaakt waren. De graancirkels buiten Engeland werden verklaard als het werk van na-apers.

Goddelijke verklaring

Ondanks de verklaring zijn er nog steeds sceptici. Hun eerste punt van kritiek was dat er voorbeelden zijn van graancirkels die vóór 1979 dateren. Egyptische hiërogliefen spreken over graangewassen die gezegend waren door de ‘cirkel van Ra’, de Egyptische zonnegod. De meeste wetenschappers interpreteren dit als een referentie naar zonlicht. Maar de hiëroglief voor de zonnecirkel kan volgens sommige wetenschappers ook geïnterpreteerd worden als ‘cirkel op de grond’. Deze interpretatie werd al gauw in verband gebracht met graancirkels.

Duivelse verklaring

Een ander voorbeeld is een pamflet uit 1678 over de zogenaamde ‘Mowing Devil’ uit Hertfordshire in Engeland. Een boer beschreef hoe zijn graanveld op een avond vlam leek te vatten. De volgende ochtend was zijn graanveld zo perfect gemaaid “that no Mortal Man was able to do the like”. Ook dit pamflet wordt geïnterpreteerd als een voorbeeld van een graancirkel.

Meteorologische verklaring

Nog een voorbeeld dateert uit 1880. In dat jaar publiceerde het prestigieuze Nature tijdschrift het verhaal van J. Rand Capron over lokale stormen rond Surrey in Engeland die vreemde gevolgen hadden. Rand Capron schrijft: “We found a field of standing wheat considerably knocked about, not as an entirety, but in patches forming, as viewed from a distance, circular spots.”

Buitenaardse verklaring

Daarnaast zijn er verhalen van ooggetuigen die duiden op bovennatuurlijke verklaringen. Ooggetuigen over de hele wereld, waaronder Nederland, vertellen hoe ze lichtbollen zagen en dat er ongeveer 20 seconden later cirkels waren gevormd in het graangewas. Andere ooggetuigen vertellen over lichtstralen die uit de wolken komen en graancirkels vormen. Deze verhalen hebben enige overeenkomsten met de ‘cirkel van Ra’ en de ‘Mowing Devil’, waarbij ook licht in de vorm van de zon of vlammen voorafging aan de vorming van cirkels.

Hedendaagse graancirkels

Onderhand zijn er meer dan 10.000 graancirkels gemeld, waarvan ongeveer 90% in het zuiden van Engeland. Graancirkels zijn nog steeds populair en worden beschouwd als een vorm van kunst. Zo worden er wedstrijden gehouden wie de beste graancirkel kan maken en zijn er op verscheidene plaatsen tradities ontstaan waarbij elk jaar steeds complexere graancirkels worden gemaakt. Dit soort gelegenheden trekken bezoekers uit alle uithoeken van de wereld. Vooralsnog is er niet één theorie die alle graancirkels kan verklaren.