Groningse handelslieden hielden zich staande tussen Friese krijgers

In voortdurende conflicten stonden de Friese volkeren elkaar naar het leven in de veertiende en vijftiende eeuw. In deze Friese chaos en burgeroorlog kwamen de Groningers bovendrijven als bekwame handelslieden die in de volgende eeuwen hun machtspositie zouden uitbouwen. Nog steeds verdeelt de provincie Groningen de West-Friese volkeren van de Oost-Friese gemeenschappen in Duitsland en Denemarken.

Schieringers versus Vetkopers

Een conflict tussen twee kloosterorden, de Schieringers en de Vetkopers, leidde in de veertiende eeuw tot een burgeroorlog in het noorden van Nederland. Deze kloosteroorden waren in feite coalities van krijgsheren en gewapende monniken en abten. De orde der cisterciënzers kreeg de bijnaam Schieringers in het conflict. . Deze monniken leefden in soberheid, onthielden zich van vlees eten en spreken. Zij legden zich toe op handenarbeid, een ascetische levensstijl en waren meer dan bereid de wapens op te nemen tegen de Norbertijnen. Deze monniksorde verdiende goed aan de handel in vee, hetgeen hun de bijnaam Vetkopers opleverde.

De Grote Friese Oorlog van 1413-1422

Na jaren van roofovervallen en aanslagen over en weer, begon de Grote Friese oorlog met de bezetting van Emden in 1413 door Keno II Tom Brok. Mede dankzij deze krijgsheer kregen de Vetkopers afhankelijk de overhand in de strijd. Zij ontvingen de steun van Hollandse graven die immer bereid waren de Friese volkeren tegen elkaar uit te spelen om op die manier hun politieke invloed in het gebied te vergroten. Ook de Oost-Friese graven roerden zich in het conflict en financierden beide partijen.

Friezen

De Groningers bezaten economische macht

Anders dan de oorlog stokende graven presenteerde de versterkte burcht ‘Gins’ zich als vesting van Friese vrijheid. Deze vesting, die zou uitgroeien tot de stad Groningen, behield een onafhankelijke rechtspraak en hield zijn poorten open voor vluchtelingen van oorlogsgeweld. Ook Friese handelaren waren welkom. Dankzij de handel bouwden de Groningse koopmannen hun burcht in de veertiende eeuw uit tot het economische centrum van de regio. In 1422 beslechtte een Groningse rechtbank de vrede tussen de Schieringers en de Vetkopers.

De Groningse taal bleef overeind

De Groningers groeiden uit tot belangrijke factor binnen de machtsverhoudignen in het noorden . Zij bleven, tot op de dag van vandaag, hun eigen cultuur in stand houden. Ook de Groningse taal, oorspronkelijk een Saksisch dialect, bestaat nog steeds. Handig ezelsbruggetje: Friese achternamen eindigen op –stra, Groningse familienamen op –ma.

Bestelinformatie

Sibrandus Leo en zijn abtenkronieken van de Friese premonstratenzerkloosters Lidlum en Mariëngaarde – Een nadere studie, editie en vertaling
Auteurs: H.Th.M. Lambooij,
ISBN: 978-90-8704-007-9
Uitgever: Verloren
Prijs: €49,–