Hendrik VIII van Engeland - vijand van Luther

Hendrik VIII was de tweede Tudor-koning van Engeland. Hij regeerde van 1509 tot 1547 over Engeland en staat voornamelijk om twee dingen bekend: de zes vrouwen die hij heeft versleten, (waarvan er twee werden onthoofd) en om zijn breuk met Rome. Toch was hij daarvoor nog betiteld als 'Verdediger van het Geloof' door de paus. Wat heeft dit met Luther te maken?

Jeugd van Hendrik

Op 28 juni 1491 kwam Hendrik Tudor in Greenwich ter wereld. Hij was de zoon van Hendrik VII, koning van Engeland van 1485 tot 1509. In eerste instantie zou de broer van Hendrik, Arthur, koning worden, maar door diens dood werd Hendrik de troonopvolger. Hendrik kreeg een goede opleiding en hij hield van muziek, kunst, boeken, spellen en vooral het steekspel. Hij was tot aan zijn kroning een gezonde, sterke en sportieve tiener. Voordat de koning op 28 januari 1547 overleed, had hij zes huwelijken achter de rug, achtereenvolgens met Catharina van Aragón, Anna Boleyn, Jane Seymour, Anna van Kleef, Catharina Howard en Catharina Parr. De vrouwen speelden een belangrijke rol bij de problemen van de Engelse koning tijdens zijn leven.

Henrik VIII: verdediger van het geloof

In 1521 werd Hendrik uitgeroepen tot 'Verdediger van het Geloof' door paus Leo X. Waaraan had hij deze titel verdiend? In 1521 schreef de koning in reactie op de 95 stellingen (en ander werk van Luther) het boek Assertio Septem Sacramentorum. Hierin keert hij zich tegen Luthers opvatting dat er niet meer dan twee sacramenten (de doop en het avondmaal) bestaan. De katholieke kerk had zeven sacramenten, die Hendrik met overgave verdedigde in zijn publicatie. Hij schreef met name over het pauselijk gezag en het geheiligde karakter van het huwelijk. Interessant, gezien de zes vrouwen die hij zelf versleet. Hij droeg het boek op aan paus Leo X, die hem vervolgens beloonde met voornoemde titel.

Het antwoord op Luther

Zijn boek werd één van de populairste anti-reformatorische teksten uit de 16e eeuw. Luther schreef in verdediging hierop in 1522 een boek getiteld Tegen Hendrik, Koning van de Engelsen. Hierop nam de beroemde Engelse humanist (en overtuigd katholiek) Thomas More de pen ter hand en schreef  Responsio ad Lutherum (het antwoord op Luther).

Het probleem van de mannelijke troonopvolger

Een belangrijk probleem in het leven van Hendrik VIII was het feit dat hij met zijn eerste vrouw, Catharina van Aragón, maar geen zoon kreeg. Catharina was uiteindelijk zes keer zwanger, waarvan drie keer van een zoon, maar geen van allen is volwassen geworden. Anna Boleyn, de tweede vrouw van Hendrik, schonk de koning maar één kind: een dochter, de latere koningin Elizabeth I. Wel was Anna zwanger van een zoon, maar deze verloor ze door een miskraam, nadat haar man tijdens een steekspel zwaar gewond was geraakt. Slechts drie kinderen van Hendrik bleven leven, alle drie bestegen ze de troon, de één was duidelijk beter in het koningschap dan de ander.

De breuk met Rome – hoofd van een nieuwe kerk

Dat Catharina van Aragón hem geen zoon kon geven frustreerde hem zo erg, dat hij ging twijfelen aan zijn huwelijk. Catharina was aanvankelijk uitgehuwelijkt aan de broer van Hendrik, Arthur, maar nadat hij was overleden werd zij de aankomende vrouw van Hendrik. Hierdoor begon de Tudor-koning te denken dat het uitblijven van een mannelijke troonopvolger een straf van God was. Hij wilde scheiden van zijn vrouw, maar de paus gaf daar geen toestemming voor. Na een proces van zes jaar besloot Hendrik de touwtjes zelf in handen te nemen. In 1521 werd Hendrik nog uitgeroepen tot ‘Verdediger van het Geloof’, maar in 1534 vaardigde hij de Act of Supremacy uit. Dit betekende dat hij brak met de katholieke kerk en zichzelf tot hoofd van de kerk van Engeland verklaarde: de Anglicaanse kerk.

Ongelukken en ziektes

Aanvankelijk was Hendrik VIII een sterke, gezonde en sportieve koning. Maar dat veranderde vijf jaar nadat hij koning was geworden. De eerste ziekte - hij kreeg last van pokken - overleefde hij zonder gevolgen. Maar op zijn dertigste was het ernstiger: malaria. Hier hield hij chronische paranoia aan over, angst om ziek te worden, oftewel hypochondrie. Later kwamen hier ook nog spataderen bij, een ziekte die hem heel veel problemen heeft bezorgd. Ook tijdens sporten en steekspellen liep hij fysieke problemen op. Na een aantal ongelukken had Hendrik de rest van zijn leven last van ernstige migraine. Een ander ongeluk had dodelijk kunnen zijn, maar Hendrik hield hier ‘slechts’ verlies van bewustzijn, problemen met zijn benen en verandering van zijn persoonlijkheid aan over.

De dood van Hendrik VIII – obesitas

Onderzoek wijst uit dat zijn fysieke gesteldheid een belangrijke rol speelde bij zijn dood. Een speciaal onderzoeksteam heeft de harnassen van Hendrik vergeleken en is tot een schrikbarende conclusie gekomen. Hendrik was 1 meter 85 en het harnas in zijn vroege jaren had een taille omtrek van 81 centimeter en een borstomvang van 99 centimeter. Dertig jaar later was dit toegenomen tot een taille van 132 centimeter en een borstomvang van 135 centimeter. Dit is te verklaren door zijn uitbundige eetgedrag: dertien gangen per dag, alcohol en geen groente. Hij at ongeveer 5000 calorieën per dag, de Engelse koning had obesitas, hij vrat zich letterlijk dood. Op 55-jarige leeftijd woog hij ongeveer 200 kilo en overleed op 28 januari 1547.