Herkomst van 'ergens lak aan hebben'

Wanneer iets je weinig kan schelen, zijn er in het Nederlands veel verschillende manieren om dit uit te drukken. Een bekende uitdrukking met deze betekenis is dat je ‘ergens lak aan hebt’. Maar om wat voor soort lak gaat het hier eigenlijk en waar komt deze uitdrukking vandaan?

Hoogstwaarschijnlijk is de betekenis van het woord ‘lak’ in de uitspraak ‘ergens lak aan hebben’ hetzelfde als die van het woord ‘lak’ bij bijvoorbeeld ‘autolak’ en ‘nagellak’. Het woord wordt al eeuwen figuurlijk op een negatieve manier gebruikt. Zo wijst spreekwoorddeskundige Carolus Tuinman erop dat in het Bijbelboek Prediker al de volgende uitspraak voorkomt: ‘Daar is niemand zonder lak. Elk mensch heeft zijn gebrek.’ Van deze negatieve betekenis van het woord komt bijvoorbeeld ook het Nederlandse woord ‘verlakkerij’ vandaan.

De zegswijze ‘ergens lak aan hebben’ is nog relatief nieuw; ze wordt pas teruggevonden in de 20e eeuw. Hoogstwaarschijnlijk komt ze voort uit een oudere uitdrukking die tegenwoordig niet meer gebruikt wordt in het Nederlands. Spreekwoorddeskundige F. A. Stoett heeft het in zijn spreekwoordenboek namelijk over de uitdrukking ‘het is maar lak’.

Hij legt uit dat dit betekende dat iets maar gekheid of bedrog is en verder weinig voorstelt. De relatie tussen het figuurlijke ‘lak’ en het letterlijke ‘lak’ is waarschijnlijk dan ook dat een laag lak op een voorwerp niets anders is dan opsmuk of een laagje ter afdekking van iets lelijks. De ‘lak’ die wordt gebruikt zegt niets over de inhoud van iets. Door deze negatieve betekenis van het woord is langzaam de uitdrukking ‘ergens lak aan hebben’ in de huidige betekenis ontstaan. 

Afbeelding

• Unsplash: Spray Paint Cans Berlin