Herkomst van ‘naar de filistijnen gaan’

Wanneer iets kapot of onherstelbaar is beschadigd kun je dat in het Nederlands uitdrukken door op te merken dat het ‘naar de filistijnen is’. Deze uitdrukking heeft te maken met een volk dat onder meer beschreven wordt in het oude testament van de Bijbel en bestaat zodoende al eeuwen in de Nederlandse taal.

Van oorsprong waren de Filistijnen een zogenaamd ‘zeevolk’. Al in de 13e eeuw voor Christus wordt er door de Egyptenaren over dit volk gesproken. De oorsprong van de Filistijnen is niet helemaal duidelijk. Vermoedelijk stamden ze af van Minoïsche of Myceense Grieken. In de 12e en 11e eeuw voor Christus hadden de Filistijnen veel macht in het tegenwoordige Israël. De Israëliers voerden dan ook geregeld oorlogen met de Filistijnen en deze worden in de Bijbel dan ook beschreven als tegenstanders van het Israëlische volk.

Filistijnen in de Nederlandse taal

Het is zeker dat de uitdrukking ‘naar de filistijnen gaan’ te maken heeft met deze vijanden van de Israëliers. Hoe het woord in het Nederlands de huidige betekenis heeft gekregen is echter niet helemaal bekend. Er bestaan verschillende theorieën over. Eén theorie gaat er vanuit dat ‘filistijnen’ door de manier waarop het gebruikt werd in de Bijbel een synoniem is geworden voor ‘ongelovigen.’ De Filistijnen die in de Bijbel beschreven werden hadden immers een ander geloof dan de Israëlieten. De uitdrukking is dan te verklaren doordat ‘ongelovig’ als negatief werd gezien. ‘Naar de filistijnen gaan’ betekent dan dus ‘naar de ongelovigen gaan’.

Simson

Een andere theorie suggereert dat de uitdrukking te maken heeft met de Bijbelse figuur Simson (ook wel bekend als Samson). Deze man beschikte over een bijzonder grote kracht en wordt in de Bijbel beschreven als een belangrijke vechter voor het volk van de Israëlieten. Hij vocht tegen de Filistijnen en versloeg in zijn eentje duizend Filistijnen, met een ezelskaak. Zijn bijzondere kracht hing echter samen met de lengte van zijn haren. Hij had lang haar en zou zijn krachten verliezen wanneer zijn haar werd afgeknipt.

Delila

Simson trouwde met een Filistijnse vrouw, Delila, en dit betekende zijn ondergang. Zij kwam er achter dat Simson zijn krachten zou verliezen wanneer zijn haren afgeknipt werden en liet dit door een aantal mannen doen terwijl Simson lag te slapen. Zo verloor Simson zijn enorme krachten door een huwelijk met een Filistijnse. Hier zou de uitdrukking dat ‘iets naar de filistijnen is’ ook vandaan kunnen komen.