Het aanzien van de muzikant door de eeuwen heen

De sociale status van de muzikant in de samenleving heeft gedurende de geschiedenis een enorme ontwikkeling doorlopen. Hoewel moderne popsterren veel geld en aanzien verdienen, moesten muzikanten in de Middeleeuwen nog van dorp tot dorp reizen om hun bestaan bij elkaar te schrapen. Met de opkomst van grote klassieke componisten in de 18e eeuw steeg de status van muzikanten, maar hoeveel musici konden hiervan profiteren?

Rond de 9e eeuw werd pas  een vorm van muzieknotatie ontwikkeld. Het is daarom moeilijk om muziek van vóór deze periode te onderzoeken, laat staan de sociale status van de muzikanten te achterhalen. In de Middeleeuwen begon de kerk haar eigen Gregoriaanse gezangen te noteren. Iemand die in een kerkkoor zat kon hier wel een zekere status aan ontlenen, maar zij waren geen professionele muzikanten en verdienden er dan ook niet hun brood mee.

Sociale status troubadours

Natuurlijk werd niet alleen in de kerkmuziek gemaakt. Er bestonden voldoende reizende muzikanten, die een leven voor zichzelf bij elkaar speelden. Dit deden deze reizende muzikanten door dorpen en grote steden aan te doen. Een bekend middeleeuws tafereel is een gezellige herberg waar een muzikant voor het entertainment zorgt. Sommige muzikanten wisten echter al een beter bestaan voor zichzelf te regelen: deze troubadours kregen een vaste plek aan het hof van een heer of vergezelden ridders naar het Heilige Land.

Opkomst piano

De klassieke muziek onderging een grote verandering door de opkomst van de piano vanaf 1700. Rijke families en aristocraten namen een piano in huis, die vooral door vrouwen bespeeld werd. Het ‘instrument voor vrouwen’ werd al snel opgepikt door klassieke componisten. De populariteit van de piano betekende nieuwe mogelijkheden voor muzikanten: verkoop van boeken over pianospelen, verkoop van muziekstukken en verkoop van pianolessen. Klassieke muziek werd hiermee voor meer dan alleen een select gezelschap een beroep.

Klassieke componisten

Men keek pas echt tegen de muzikant op toen de ‘grote componisten’ hun muziek uitbrachten. Joseph Haydn, Ludwig von Beethoven en Wolfgang Amadeus Mozart zijn de bekendste voorbeelden van de golf aan klassieke componisten tussen 1730 en 1820. Zij legden de focus meer op instrumentale muziek, waardoor zang en opera in belang afnam. Hoewel Haydn nog slechts een betaalde dienaar van een heer was, zou je kunnen zeggen dat de klassieke componisten wel een zekere beroemdheid vergaarden.

Financieel onafhankelijk?

Het enige probleem was dat zelfs de beste componisten niet heel veel geld verdienden aan optredens. Het andere werk nam wel in omvang toe. Zo verdiende Chopin (1810-1849) het grootste deel van zijn inkomen met het geven van pianolessen. Anderen verkochten vooral hun gecomponeerde muziekstukken. Financiële onafhankelijkheid was slechts voor een handjevol componisten haalbaar. Velen waren toch nog afhankelijk van financiële steun van rijke bewonderaars.

meer interesse voor het beroep als muzikant

In de 19e eeuw waagden veel meer mensen zich aan het muzikantenberoep. In Groot-Brittannië bijvoorbeeld verdubbelde de bevolking vanaf 1870-1930, terwijl het aantal muzikanten zevenvoudig steeg. Voor hun inkomen was dit enorme aantal muzikanten vooral afhankelijk van de gegoede burgerij, die het geld hadden om muziekcarrières in stand te houden. Doordat er zoveel muzikanten actief waren, ontstond er meer concurrentie en konden de meesten niet van louter hun muzikale beroep leven.

Vergelijking met de moderne tijd

Aan deze situatie is eigenlijk nooit veel veranderd. Popsterren van vandaag hebben dan wel een enorme status en verdienen buitensporig veel geld, de meeste muzikanten hebben grote moeite om hun inkomen bij elkaar te spelen. Niet voor niets zijn er nog steeds veel straatmuzikanten actief. Wellicht is de status van muziek als kunstgenre wel gestegen, maar dit is een vraag die eigenlijk onmogelijk objectief te beantwoorden is.