Het Kyoto-protocol en handel in uitlaatgassen

In Frankrijk is een bende opgerold die fraudeerde met emissierechten. Volgens het Kyoto-protocol dat in 1997 in het Japanse Kyoto werd getekend, hebben bedrijven het recht om een bepaalde hoeveelheid koolstof uit te stoten: emissierechten. Sindsdien is een levendige handel in die emissierechten ontstaan.

Het verdrag van Kyoto

Het Kyotoprotocol, of het Verdrag van Kyoto is een verdrag dat in 1997 door de VN werd opgesteld om de uitstoot van broeikasgassen terug te dringen. Daarmee wilden de landen voorkomen dat de hoeveelheid broeikasgas in de atmosfeer een kritische en gevaarlijke grens bereikte. Vanaf het eerste moment was er veel discussie over het verdrag. Volgens sommigen is het onzin dat klimaatverandering door de mens wordt veroorzaakt. Volgens anderen gaan de maatregelen die volgens het protocol getroffen worden juist niet ver genoeg. En weer anderen vinden de maatregelen simpelweg te duur.

Volgens de plannen die in 1997 in het Kyoto-protocol werden vastgelegd, moeten landen veel minder broeikasgassen uitstoten ten opzichte van 1990. Het precieze percentage verschilt per land, maar het minimum dat gehaald moest worden, was vijf procent. Gemiddeld moest de uitstoot in 2012 acht procent lager liggen. Het verdrag werd door 55 landen ondertekend, maar enkele landen stapten later uit het verdrag. De Verenigde Staten deden mee aan de conferentie, maar ratificeerden het verdrag niet. Canada, dat het verdrag wel ratificeerde stapte er later weer uit.

Emissierechten

Om de uitstoot van CO2 terug te dringen, zouden landen en bedrijven veel investeringen moeten doen. Dat zou een flinke kostenpost opleveren. Om die kosten enigszins te drukken, werd emissiehandel toegestaan: elk land –en de bedrijven in die landen- kreeg het recht om een bepaalde hoeveelheid uitstoot, emissie, te produceren. Landen en bedrijven die onder die grens bleven, konden hun resterende emissierechten ‘verkopen’ aan andere landen, te veel uitstootten. Zo werd het verdrag ook voor minder rijke landen haalbaar.

Handel in emissierechten

Om deze handel in goede banen te leiden, richtte de EU in 2005, toen het Kyoto-protocol officieel in werking ging, de European Union Emission Trading Scheme (EU ETS)op. Een systeem waarmee die emissierechten verhandeld konden worden. Het was niet het enige systeem dat bedacht werd om deze handel in goede banen te lijden, maar was –en is- veruit het grootste. Dat klinkt gestructureerd, maar omdat de emissiehandel iets volstrekt nieuws was, ging niet alles meteen van een leien dakje. Toen de EU ETS in werking ging, was de maximale hoeveelheid broeikasgassen die de EU mocht uitstoten bijvoorbeeld nog niet vastgesteld. Ook de manier waarop emissierechten verkocht konden worden, werd aangepast. Het systeem bood veel mogelijkheden om te frauderen en omdat alles nieuw was, was er nog weinig controle.

Fraude met BTW

Daar maakte een Franse bende handig gebruik van. Zij kochten in het buitenland emissierechten waar geen BTW op zat, en verkochten die met BTW aan Franse bedrijven. De ‘BTW’ werd niet afgedragen aan de overheid en de winst verdween in de zakken van de bendelezen. Op die manier maakte de bende miljoenen buit, tot de hele zaak in 2009 aan het licht kwam. Maar niet alleen in Frankrijk maakten kwaadwillenden handig gebruik van de mazen in de wet. Ook in Duitsland en Groot Brittannië maakten criminelen gebruik van trucs met belasting op emissierechten.

Inmiddels is de constructie niet meer mogelijk. Na een fase die de EU zelf als een fase van doing and learning beschouwde, werd het systeem verbeterd. Voortaan werden emissierechten geveild. Daarmee hoopt de EU dat het proces van het kopen en verkopen van emissierechten transparanter is geworden.

De goede bedoelingen ten spijt werd de deadline van het verdrag niet gehaald. In 2012 werd in het verdrag van Doha de deadline verschoven naar 2020. Op verschillende plekken werden mensen die met de emissierechten hadden gefraudeerd berecht.