Het Rome van Augustus - Van baksteen tot marmer

Dit jaar is het tweeduizend jaar geleden dat de eerste keizer van Rome overleed, keizer Augustus. Hij ontvouwde een  uitgebreid bouwprogramma waardoor Rome zich onder zijn bewind ontwikkelde van ‘plattelandsstad’ tot rijke hoofdstad van het Romeinse Rijk. Waar tijdens de Republiek de nadruk vooral lag op het vergroten van de machtspositie en gebiedsuitbreiding, zorgde Augustus in het Rijk voor rust en stabiliteit. Het bouwprogramma richtte zich niet alleen op grootse bouwwerken ter ere van de goden of de keizer zelf maar juist ook op accommodaties voor het gewone volk.

In de tentoonstelling vormen zes bouwwerken van keizer Augustus het uitgangspunt. Zij worden belicht vanuit drie tijdsperspectieven:
1.    Het keizerlijke Rome. Aan de hand van gereconstrueerde beelden uit het Virtual Rome-project van dr. Matthew Nicholls van de University of Reading (Verenigd Koninkrijk), gebaseerd op archeologische vondsten.
2.    18e eeuwse  stadsgezichten van graficus Giovanni Battista Piranesi. Hij maakte prenten voor onder andere reisgidsen. De vraag hiernaar bloeide op toen vanaf de achttiende eeuw de Grand Tour in zwang kwam, waarbij jonge mannen uit welgestelde families een rondreis maakten langs Europa’s beroemdste steden en monumenten.
3.    Door het oog van de camera. Ook nu blijft het antieke Rome ons fascineren. Veel gebouwen worden gerestaureerd of zijn zelfs nog in gebruik. Met behulp van de moderne camera wordt het Rome van vandaag getoond.

Voor de goden

Na de moordenaars van Julius Caesar bij Philippi te hebben gedood, beloofde Octavianus - de naam van Augustus voordat hij tot keizer werd uitgeroepen - een tempel te bouwen voor Mars Ultor, Mars de Wreker. Deze kwam op het nieuwe forum te staan. In de vijfde eeuw na Christus werden de buitenste zuilen van de inmiddels verwoeste tempel geïncorporeerd in het klooster voor de Heilige Basilius waarvan de klokkentoren door Piranesi is vastgelegd. Ter gelegenheid van het tweeduizendste sterfjaar van Augustus in 2014 werd een speciale lichtshow ontwikkeld waarin werd getoond hoe het forum en de tempel er ooit uitzagen.

Piranesi Pantheon, afbeelding Bijzondere Collecties UvA

Voor de bevolking

Voor vermaak werd ook gezorgd. Het theater van Marcellus bood ruimte aan onder meer toneelstukken, muzikale optredens en poëziewedstrijden. De capaciteit lag tussen de 15.000- 20.000 toeschouwers, die in een halfronde cirkel rond een podium zaten en stonden: welgestelde burgers dichtbij het podium, vrouwen en slaven op de derde rang. Zo laat Augustus hier op 17 mei in het jaar 11 voor Christus het Romeinse publiek voor het eerst een tijger zien.
In de middeleeuwen werd het theater door vooraanstaande families gebruikt als fort. Hierdoor bleef de structuur bewaard. Vandaag de dag worden in de zomermaanden weer kleine concerten gegeven in het nabijgelegen klooster van Campitelli, waarmee de oorspronkelijke functie van het theater in ere wordt hersteld.

Het Rome van Augustus, van baksteen tot marmer          
24 september 2014 t/m 21 januari 2015

Keys to Rome, het Romeinse Rijk ontsloten
24 september 2014 t/m 15 maart 2015
Allard Pierson Museum

Theater Marcellus, foto: Stephan Mols