Het succes van Suske en Wiske

In zestien jaar tijd hebben de striphelden Suske en Wiske bijna driekwart van hun lezersbestand verloren, zegt stripexpert Toon Horsten in de Vlaamse krant Het Laatste Nieuws. De stripfiguren zijn voor de Belgen te oubollig geworden. Ze werden voor het eerst in het leven geroepen na de Tweede Wereldoorlog.

Van Timmerman tot Striptekenaar

"Het enige waar jij goed in bent, is tekenen en opstellen schrijven, maar daar kan je later immers toch nooit je brood mee verdienen!" De geestelijk vader van Suske en Wiske, Willy Vandersteen werd geboren op 15 februari 1913 in Antwerpen. Hij startte zijn carrière als timmerman, maar al snel bedacht hij dat het beroep decorateur beter in zijn straatje lag. Hij werd etalageontwerper bij het Antwerpse warenhuis Innovation. Toen hij gevraagd werd voor een Amerikaans modetijdschrift een model te tekenen, viel zijn oog per toeval op een artikel over strips. Op dat moment besloot hij om striptekenaar te worden. Hij ging werken bij het blad De Dag onder het pseudoniem Wil.

De Tweede Wereldoorlog

Tijdens de Tweede Wereldoorlog verboden de Duitsers in België de publicatie van Amerikaanse strips. Het werd Vandersteen te heet onder de voeten en hij ging op zoek naar een tijdelijk baantje. Als grafiekomzetter in het landbouw- en voedingsbedrijf van zijn schoonbroer verveelde hij zich en mocht het tijdschrift voor vakslagers illustreren. Hij kwam in contact met verscheidene mensen die hem hielpen tijdelijke klussen om strips te tekenen en dus aan een inkomen. Het ging de striptekenaar voor de wind.

Nazikrant

Maar tijdens de oorlog was de striptekenaar ook een andere weg ingeslagen. Vandersteen heeft altijd ontkend dat hij prenten maakte voor de Duisters, maar de geruchten over de striptekenaar bleven aanhouden. Na onderzoek van historici in het archief van Vandersteen bleken de vermoedens inderdaad op waarheid te berusten. Vandersteen blijkt voor dagblad Volk en Staat en weekblad De Nationaal-Socialist, die tijdens de oorlog openlijk collaboreerden met de Duitsers, politieke prenten te hebben gemaakt onder het pseudoniem Kaproen.

Suske en Wiske

Tijdens de oorlogsjaren deed hij dus veel ervaring op door zijn werk in zowel de ‘foute kranten’ als normale bladen. Aan het eind van de oorlog, in 1944, stapte hij dan ook vastbesloten Uitgeverij de Standaard binnen met het idee voor een stripverhaal: Suske en Wiske. Hij wilde zijn strips in de krant laten verschijnen zoals dat ook in Amerika gebeurde. Het duurde echter nog een jaar voordat de uitgever de tijd rijp vond om zijn eerste verhaal te publiceren. Op 30 maart 1945 was zijn eerste strip in een krant te lezen onder de naam: Rikki en Wiske. De uitgever vond de naam Rikki beter pasen bij het verhaal. Rikki werd echter al snel vervangen door Suske, die volkser was en minder op het stripfiguur Kuifje van Hergé leek. Op 19 december 1945 speelden Suske en Wiske voor het eerst samen de hoofdrol in de krant. De verhalen werden onmiddellijk een groot succes. In die tijd was er nauwelijks concurrentie op Vlaamstalig stripgebied en de Suske en Wiske werd steeds populairder.

Het succes

Vandersteen zei zelf over het succes: "Het succes was voornamelijk aan drie factoren toe te schrijven. In de eerste plaats het tijdstip. Na vijf jaar oorlogsmisère hadden we hier behoefte aan iets luchtigs, iets ontspannends. Geen zwaartillende literatuur, we hadden in de oorlog allemaal zelf romans genoeg meegemaakt. We hadden hier behoefte aan een glimlach bij het ontbijt. In de tweede plaats kregen Suske en Wiske een eigen volksaard mee. Als er gehekeld wordt, dan is dat een soort hekelen zoals de volksmens dat doet: goedmoedig kafferen op lokale wantoestanden. En ook de humor is bekend, de zalf van grauwe tijden. Ten slotte kwam er in die periode meer geld in omloop en er was meer vrije tijd. Er ontstond ruimte voor een tekenverhaal. Dat was mijn geluk."

Minder populair

Maar het succes blijkt niet eeuwig. Na het overlijden van Vandersteen in 1990 verliest Suske en Wiske bijna driekwart van hun lezersbestand in Vlaanderen. ”De dertigers en veertigers herkennen hun strip niet meer terug en haken af.” zei stripexpert Toon Horsten in Het Laatste Nieuws. Volgens sommigen hebben de opvolgers van geestelijk vader Willy Vandersteen de strip te veel veranderd omdat ze met de tijd meewilden. Wiske had bijvoorbeeld in de jaren '90 in een aantal albums een naveltruitje. Ondanks de veranderingen, sloeg de strip niet aan bij jongere generaties. “De strip is oubollig geworden”, zegt Daniël Cool van de bekende striphandel De Striep in Brugge.

Hoewel de strip minder populair wordt, heeft het nog altijd een groot publiek. Elk jaar worden er ongeveer vier nieuwe albums van de zogenaamde Rode Reeks uitgebracht.