Het Zweedse feminisme in 25 opmerkelijke acties

Het boek ‘We should all be feminists’ wordt cadeau gedaan aan alle Zweedse zestienjarigen. Zweden is een vooruitstrevend land op het gebied van gelijkheid in gender. Het land neemt zelfs initiatieven om kinderen ‘gender’-neutraal op te voeden waardoor de roze en blauwe scheidingslijn is afgeschaft in bijvoorbeeld speelgoed. Hoe heeft het Zweedse feminisme zich zo ontwikkeld door de jaren heen?

Zweden staat bekend als voorloper op het gebied van gelijkheid van de seksen. Tegenwoordig zijn er meer vrouwen werkzaam bij de overheid en de sociale zekerheid is genereus voor kersverse ouders. Het Europees Instituut voor Gender Gelijkheid stelde in 2014 nog dat Zweden het meest innovatief is op het gebied van gelijkheid tussen man en vrouw. De basis van het Zweedse gelijkheidsprincipe is als volgt: vrouwen moeten evenveel rechten krijgen als mannen. De vrouwelijke elementen zouden de mannelijke aanvullen in de maatschappij. Hieronder volgt een tijdlijn van dit gelijkheidsprincipe:

19e eeuw: boekenwijsheid, de voorzichtige stap naar vrouwenkiesrecht en beginnend feminisme.

1819: De eerste organisatie (Välgörande fruntimmerssällskapet) opgericht door vrouwen uit de hogere klasse, onder leiding van prinses Sophie Albertine. De organisatie hielp armere vrouwen aan werk en zamelde geld in.

1839: Carl Jonas Love Almqvist schrijft een roman (Det går an) waarin hij de rol van gender in twijfel trok. Hij streeft ernaar dat vrouwen hun onafhankelijkheid niet verliezen door het huwelijk.

1855: Josefine Deland richt een stichting op (The Society for Retired Female Teachers / Svenska lärarinnors pensionsförening), zodat leraressen en gouvernantes ook een pensioen krijgen en zichzelf kunnen onderhouden en dus geen financiële hulp meer nodig hebbeen van een man.

1856: Fredrika Bremer publiceert haar roman ‘Hertha’, naar aanleiding van dit boek ontstaat een debat over feministische zaken. Eén van de kwesties: ongetrouwde vrouwen staan ook onder de bescherming van een man, dit zou niet zo moeten zijn. De tweede kwestie: vrouwen zouden de kans moeten krijgen om universitair onderwijs te genieten.

1858: Ongetrouwde vrouwen verkrijgen het recht van handelingsbekwaamheid. Zij hoeven niet meer onder het toezicht van een man te staan.

1859: Het vrouwentijdschrift Tidskrift för hemmet wordt opgericht door Sophie Adlersparre en Rosalie Olivecrona. Dit wordt gezien als het officiële startpunt van het feminisme in Zweden.

1861: Er wordt een vrouwenuniversiteit opgericht (Högre lärarinneseminariet). Hier konden vrouwen een academische opleiding volgen tot lerares voor de basisschool.

1862: Een gedeelte van de Zweedse vrouwen krijgen stemrecht. Belastingbetalende, meerderjarige vrouwen krijgen het recht om te stemmen tijdens gemeentelijke verkiezingen. Zweden is daarmee het eerste land dat vrouwen het recht geeft om te stemmen.

1873: Oprichting ‘Married Woman’s Property Rights Association’ (Föreningen för gift kvinnas äganderätt). Anna Hierta-Retzius en Ellen Anckardsvärd starten dit initiatief. Zij streven naar afschaffing van patronage, waardoor de vrouw juridisch handelingsonbekwaam zou worden (of zij nu getrouwd of ongetrouwd zijn).

1884: Sophie Adlersparre richt Fredrika-Bremer-Förbundet op. Een stichting om te werken aan de verbetering van vrouwenrechten.

Jaren 1880: het debat over gender rollen begint. De seksuele dubbele standaarden voor mannen en vrouwen liggen onder vuur. Het streven naar seksuele gelijkheid wordt prioriteit. (Virtue Debat / Sedlighetsdebatten). De organisatie Svenska Federationen (opgericht in 1878) heeft hier veel mee te maken. Dezelfde organisatie is ook tegen het registreren van prostituees. Verder zijn zij tegen het verplicht testen op geslachtsziektes bij sekswerkers.

20e eeuw: uitbreiding vrouwenkiesrecht, kinderopvang, innovatief prostitutiebeleid en oprichting feministische politieke partij.

1902: Country Association for Women’s Suffrage / Landsföreningen för kvinnans politiska rösträtt wordt opgericht. Zij strijden voor vrouwenkiesrecht.

1909: Mannen krijgen algemeen kiesrecht.

1921: Invoering vrouwenkiesrecht.

1921-1954: onderwijs voor vrouwen om hun nieuwe rechten volledig te leren benutten (The Fogelstad Citizen School for Women / Kvinnliga medborgarskolan vid Fogelstad). Ook bemoeien vrouwen zich tijdens deze periode steeds meer met politiek. Ze proberen op die manier ook hun eisen er doorheen te krijgen. Politieke partijen krijgen een vrouwenafdeling.

1960-1970: Uit de tweede feministische golf komt de feministische groep ‘Group 8’ voort. Deze groep is een pionier in het regelen van kinderopvang, het streven naar gelijkheid in gender en naar seksuele vrijheid. Zweden was een voorloper wat het eerste punt betreft. De regeling van kinderopvang zorgde voor een groot aantal vrouwen op de arbeidsmarkt.

1988: Een Zweeds koppel hoeft niet meer te trouwen om bepaalde rechten te verkrijgen. Een regeling zonder het huwelijk, genaamd ‘sambo’, zorgt ervoor dat een koppel dezelfde wettelijke rechten en plichten hebben als mensen die getrouwd zijn.

Jaren ‘90: Een vernieuwd feministisch activisme.

Dit wordt aangemoedigd door de overheid. De linkse partij (Left Party/Vänsterpartiet) onder Gudrun Schyman.

1995: Ook vaders hebben recht op een maand ouderschapsverlof. Een koppel krijgt na de geboorte samen 15 maanden betaald verlof, dat moeten ze verdelen onder elkaar.

1997: Swedish Women’s Lobby wordt opgericht door overheid.

1999: Eerste land dat de koper van seks (de hoerenloper) criminaliseert, in plaats van de prostituee te criminaliseren. Tijdens 2000; feministische campagnes zoals Bara Bröst (het recht om met blote borst rond te lopen en dat dit niet wordt geseksualiseerd) en Dirty Diaries (feministische porno).

2005: Feministiskt initiativ: een politieke partij, wederom onder leiding van Gudrun Schyman.

2014: Het geslachtsneutrale voornaamwoord wordt ingevoerd. Daarnaast wint het ‘Feministisch initiatief’ een zetel in het Europees Parlement.

2015: Elke 16-jarige krijgt het boek ‘We should all be feminists’, dit is geschreven door Chimamanda Ngozi Adichie.