Hoe herstelde Ieper zich na de Eerste Wereldoorlog?

Het stadje Ieper nam een strategische positie in tijdens de Eerste Wereldoorlog. Waarom? Het lag centraal in Duitslands geplande ‘veeg’ over de rest van België en richting Frankrijk vanuit het noorden (het Schlieffenplan). Ieper werd aan drie kanten omsingeld door de Duitsers en werd vrijwel de gehele oorlog gebombardeerd. Hoe hebben de inwoners het stadje weer heropgebouwd na de oorlog?

Al voordat de wapenstilstand van 11 november 1918 was ondertekend keerden delen van de lokale bevolking terug naar Ieper. Het zou een grote taak worden om de stad te herbouwen.

Terugkeer inwoners Ieper

Ze kwamen vanaf hun schuilplaatsen in nabijgelegen delen van Vlaanderen en Frankrijk. Elk gebouw dat men kende was totaal verwoest en in puin: huizen, winkels , gemeentelijke gebouwen, scholen, de kathedraal, kerken en de Lakenhalle waren allemaal weg. Vanaf juli 1919 werd er een subsidie aangeboden voor mensen die terug wilden keren naar Ieper en omliggende regio. De subsidie zou helpen om de kosten te dekken voor het bouwen van basisaccommodaties om in te leven. Herstelbetalingen waren ook een manier om mensen te helpen bij het maken van een nieuwe start op hun oude eigendom.

Dichtgooien van loopgraven

De regio Westhoek, waar Ieper toe behoort, werd gekenmerkt door de vele boerderijen op het platteland. Door de vele bombardementen waren deze landen totaal verwoest en moest ook dit heropgebouwd worden. In 1920-1921 kwamen er elke dag circa 30.000 werklieden uit het binnenland bijeen om de gronden te vereffenen. Het voornaamste doel hierbij was het dichtgooien van loopgraven, granaatputten en mijnkraters.

Vruchtbare grond bovenaan

Dit dichtgooien werd op een bijzondere manier gedaan: het onkruid en andere ‘slechte’ grassen werden gemaaid, vervolgens werden de putten drooggelegd, het oorlogstuig verwijderd en de putten weer gevuld. Hierbij kwam de vruchtbare grond bovenaan te liggen. Het droogleggen van de putten ging echter niet zo simpel omdat ook de afwateringskanalen nog niet hersteld waren.

Ieper als ruïne monument

Als het aan Winston Churchill - toen nog geen premier - had gelegen, zou Ieper een hoopje puin blijven als een monument voor de honderdduizenden geallieerde troepen die gedurende de jaren gestorven waren tijdens het vechten: “I should like us to acquire the whole of the ruins of Ypres. A more sacred place for the British race does not exist in the world.” Dit plan ging echter niet door.

Een art deco-stad of herbouwen in oude stijl?

Twee facties van Iepers bevolking lobbyden voor een reconstructie. De ene groep wilde een nieuwe stad gebouwd op de ruïnes in de stijl van art deco architectuur van de jaren ‘20. De andere groep prefereerde de bestaande plannen om een replica van de oude vooroorlogse stad van Ieper te bouwen met de Duitse herstelbetalingen en donaties vanuit de gehele wereld. Het was dit plan dat uiteindelijk doorgang zou vinden.

Lakenhalle van Ieper

Het grootste en bekendste gebouw van Ieper, de Lakenhalle, werd na veel discussie ook heropgebouwd naar hoe het eruit zag vóór de vernietiging. Het oorspronkelijke gebouw werd tussen 1230 en 1304 gebouwd en vormde een van de vroegste grote gebouwen ten noorden van de Alpen. De lakenhallen werden vroeger gebruikt als handelscentrum van laken. Ieper was in de Middeleeuwen dan ook beroemd vanwege de goede kwaliteit van het laken. De architect Jules Coomans had de leiding in de reconstructie van de Lakenhalle. Het werk begon in 1928 en in 1934 waren de westelijke vleugel van de Lakenhalle en de klokkentoren volledig hersteld. In 1937 stierf Coomans voordat er aan de oostelijke vleugel gewerkt kon worden. Pas in 1967 zou de Lakenhalle volledig gerestaureerd zijn.