Homs in de Oudheid

Vanochtend heeft het leger van Syrië de stad Homs met artillerie beschoten. “Er komen voortdurend granaten neer”, zei een verslaggever van de BBC. Het dodental van de opstanden loopt sterk op nu de hevigste gewelddadigheden zijn uitgebroken in Homs. Het bloed vloeit door de straten van een oude stad; het was van oudsher een Griekse kolonie.

Homs werd gesticht door de Grieken, een beschaving die zijn intrede in het Midden-Oosten deed, nadat al duizenden jaren van beschavingen hen voorgingen. Oorspronkelijk heette de stad Emesa en de stichting van de stad is het gevolg van veroveringstochten van Alexander de Grote. Er zijn twee theorieën over de naam ‘Emesa’, waarbij de één ervan uitgaat dat de naam afkomstig is van een lokaal aanboden zonnegod (El-Gabal), en de andere theorie is dat het vernoemd is naar de Arabische stam Emesenoi die in de regio woonde.

Alexander de Grote

In de eerste eeuw voor Christus slaagde Alexander de Grote erin om alle Grieken onder zich te verenigen en een fenomenale veroveringsexpeditie opgang te zetten om het Perzische Rijk eens en voor altijd te verslaan. De Griekse troepen veroverden gebied na gebied, van Egypte en Perzië, tot aan de rivier de Indus bij de noordelijke bergen van India. Deze veroveringen zorgden ervoor dat de Griekse beschaving zijn intrede deed in het Midden-Oosten, waarna er een periode van ‘Hellenisering’ optrad: de verspreiding van de Griekse cultuur in de oud-oosterse wereld. De veroverende Grieken stichten overal nieuwe steden, waaronder Emesa.

Belangrijk centrum

Waarschijnlijk werd Emesa bovenop een oudere nederzetting opgericht. Archeologen hebben resten gevonden die dateren tot 2300 jaar voor christus. Emesa groeide uit tot een belangrijk centrum voor agrarische markten, artisanale productie en handel voor de omgeving van noordelijk Syrië. Tevens deed het doel als bescherming voor invallende stammen die het Syrische achterland probeerden te plunderen. Homs ligt van oudsher aan de rivier de Orontes en op een belangrijk punt van verbinding tussen het binnenland en de Middellandse zeekust.

De Emesani

Aanvankelijk was Syrië onderdeel van het Seleucidische Koninkrijk. De Seleuciden waren een Griekse dynastie die na het uiteenvallen van Alexander’s rijk in 323 v. christus de macht grepen in het gebied rondom Syrië. In 64 voor christus zetten de Romeinen hun voeten op Syrische grond en veroverden ze onder leiding van Generaal Pompeiius de Seleucidische staat. Lokale leiders van de Emesani dynastie werden vazal-regenten in naam van de Romeinen. Arethusa, en niet Emesa, was toen echter de hoofdstad van de Syrische vazalstaat.

Bloei

Toch  werd Emesa een cruciale en bloeiende stad onder de Emesani heersers. Onder de inwoners van Emesa werden regelmatig boogschutters geronseld voor het Romeinse leger en hielpen enkele stedelingen mee bij de Romeinse belegering van Jeruzalem in 48 voor christus. De jaren tussen 20 tot 14 voor christus worden omschreven als de Gouden Periode voor Emesa, wegens de stabiele regeerperiode van Iamblichus II. De stad ging steeds meer lijken op een Griekse stadstaat en resten van Romeinse stadsplanning zijn er nog steeds aanwezig. Figuren uit Emesa speelden soms een belangrijke rol in het Romeinse Rijk; zo trouwde een edele dame uit de stad met keizer Septimius Severus.

El-Gabal

Tegen de tijd dat het Romeinse Rijk viel, was Emesa een belangrijke stad waar munten geslagen werden en de dominantie over noordelijk Syrië werd bepaald. Het was een wereldstad, vergelijkbaar met Tyre, Beirut en Damascus. De lokale cultus rondom de zonnegod El-Gabal hield lang stand en de stad vormde een belangrijk religieus centrum wegens de Tempel van El-Gabal. Keizer Aurelianus had hier zijn dank geuit tegenover de zonnegod, na zijn overwinningen op de Zenobia. De sterke heidense traditie was de aanleiding voor christenen om zich niet te vestigen in Emesa.

Byzantijnen

Dit veranderde echter in de vijfde eeuw, toen Emesa onderdeel werd van het Byzantijnse Rijk. Het christendom deed zijn intrede en Emesa werd een belangrijke stad voor de oosters-orthodoxe kerk. De stad verkreeg de titel van kerkelijke hoofdstad, nadat het hoofd van Johannus de Doper gevonden werd nabij Emesa in 452.

Islamieten

In 637 werd Emesa veroverd door Arabische troepen onder leiding van Khalid ibn al-Walid. Homs werd tot een regionale hoofdstad benoemd door de kalief Umar en het werd waarschijnlijk de eerste Syrische stad met een aanzienlijke islamitische bevolking. Tot op de dag van vandaag is het een belangrijke stad gebleven in het noorden van Syrië. In Homs blijkt de opstand tegen Assad zich nu het sterkst te manifesteren, terwijl het leger terugslaat. In Homs zijn tot dusver de meeste opstandelingen omgekomen en veel regeringsleiders spreken van een bloedbad.