Iran Air 655, tragische vergissing of dodelijke opzet?

Zuid-Koreaanse militairen hebben 18 juni 2011 per abuis op een passagiersvliegtuig van de Zuid-Koreaanse luchtvaartmaatschappij Asiana Airlines geschoten. Het toestel werd aangezien voor een Noord-Koreaans vliegtuig. Het toestel werd niet geraakt. Een Iraans vliegtuig had in 1988 minder geluk.

Het Zuid-Koreaanse vliegtuig werd beschoten met geweren en werd niet geraakt. Het Iraanse toestel wel. Op 3 juli 1988 werd vlucht 355 van Iran Air, onderweg van Teheran naar Dubai, neergeschoten door het Amerikaanse oorlogsschip USS Vincennes. Alle 274 passagiers en 16 bemanningsleden kwamen hierbij om het leven.

Amerikaanse schepen in de Perzische Golf

In de jaren '80 waren de verhoudingen tussen de Verenigde Staten en Iran uitermate gespannen. Van 1979 tot 1981 hielden de Iraniërs 52 personeelsleden van de Amerikaanse ambassade in gijzeling. Een reddingsmissie van Amerikaanse mariniers in 1980 liep uit op een debacle. Iran was ondertussen verwikkeld in een uiterst wrede oorlog met buurland Irak. Dat land, toen al bestuurd door Saddam Hoessein, werd gesteund door de VS. Om de oliebelangen van Amerika te beschermen, patrouilleerden Amerikaanse oorlogsschepen in de Perzische Golf. Waaronder de Ticonderoga class geleidekruiser USS Vincennes. Het schip was één van de vijf kruisers die over een nieuw, gecomputeriseerd aanvalssysteem beschikte: de Aegis. Commandant van de Vincennes was de ervaren captain Will Rogers III.

Toedracht onbekend

De precieze toedracht van de aanval op het burgertoestel is nog steeds niet bekend. De Vincennes zag volgens eigen zeggen het civiele toestel aan voor een aanvallend F-14 Tomcat gevechtsvliegtuig en vuurde er twee radargeleide raketten op af. Mogelijk waren de Amerikanen al 'on the edge'. Volgens kapitein Rogers hadden kleine Iraanse motorboten in de dagen ervoor al aanvallen op zijn schip uitgevoerd. Tijdens het onderzoek verklaarden zowel de Italiaanse marine als een ander Amerikaans schip dat het toestel aan het klimmen was, en niet aan het dalen, waardoor het had kunnen lijken op een aanvalsvlucht.

Extreem agressief

Ook de getuigenis van Rogers werd betwijfeld. Journalisten van Newsweek verklaarden na onderzoek dat Rogers zelf de strijd was aangegaan met de Iraanse boten, en maar al te graag ten strijde wilde trekken. Ook van andere hoge marineofficieren kreeg Rogers scherpe kritiek. Hij zou 'extreem agressief' zijn. Niettemin bleef hij commandant van de Vincennes tot 1989. In 1990 ontving hij een hoge onderscheiding voor zijn dienst op de Vincennes, waarbij geen enkele melding werd gemaakt van het incident. In 1989 overleefde Roger's vrouw maar ternauwernood een aanslag toen een bom in hun auto ontplofte. De zaak is nooit opgehelderd. In 1991 ging Rogers met pensioen.

Meningen blijven verdeeld

De affaire met vlucht 655 zette de relatie tussen de VS en Iran nog verder onder druk. Amerika heeft altijd volgehouden dat het om een tragische vergissing ging. Iran daarentegen houdt het op een moedwillige aanslag. In 1996 bereikten de twee landen een overeenkomst. De VS betaalde aan de nabestaanden van de overledenen bij de vliegtuigcrash 61.8 miljoen dollar. De VS hebben echter nooit de verantwoordelijkheid op zich genomen of hun excuses aangeboden. Het schip in kwestie, de Vincennes, werd in 2008 uit de vaart genomen. Het Zuid-Koreaanse vliegtuig kwam er afgelopen weekend een stuk beter van af.