Isabella van Castilië: katholieke vorstin van een verenigd Spanje

Isabella van Castilië speelt een belangrijke rol in de Spaanse geschiedenis. Door haar huwelijk met Ferdinand II van Aragon werden de kronen van Castilië en Aragon verenigd, waardoor het grootste deel van Spanje voor het eerst onder hetzelfde bestuur kwam te staan. Daarnaast werden onder haar bewind de laatste islamitische bolwerken in Spanje veroverd en was zij de opdrachtgever van Christoffel Columbus.

Isabella van Castilië werd op 22 april 1451 geboren uit het huwelijk tussen Johan II van Castilië en Isabella van Portugal. In haar jeugd leek het onwaarschijnlijk dat Isabella ooit koningin zou worden, omdat haar vader al een zoon had uit een eerder huwelijk die voor haar kwam in de troonopvolging. Met de geboorte van haar broertje Alfonso werd Isabella zelfs derde in de lijn voor de troon van Castilië.

Troonopvolgster

Na de dood van haar vader op 20 juli 1454 besteeg haar halfbroer Enrique dan ook als Hendrik IV de troon. Hendrik was echter een zwakke vorst en stond tijdens zijn regeerperiode al bekend als ‘Hendrik de Machteloze’. Verschillende edelen steunden Isabella’s broer Alfonso in een opstand tegen Hendrik, waarna de koning Alfonso na de Slag bij Olmedo in 1467 erkende als zijn opvolger ten koste van Hendriks dochter Johanna. Alfonso stierf een jaar later aan de gevolgen van de pest, waardoor Isabella de Prinses van Asturië, kroonprinses, werd. Hendrik deed verschillende pogingen om haar uit te huwelijken, maar Isabella koos voor koning Ferdinand II van Aragon. Het paar trouwde op 19 oktober 1469.

Koningin van Castilië

Na de dood van Hendrik op 11 december 1474 werd Isabella gekroond tot koningin van Castilië. Om haar troon veilig te stellen moest zij wel een oorlog uitvechten met koning Alfons V van Portugal, die door zijn huwelijk met Hendriks dochter Johanna meende meer recht te hebben op de troon. Isabella sloot deze oorlog in 1459 winnend af, al moest zij wel de concessie doen dat Portugal het monopolie kreeg op alle Atlantische handel ten zuiden van de Canarische Eilanden.

Hervormingen

Onder het bewind van Ferdinand en Isabella werden de kronen van Castilië en Aragon samengevoegd, al bleven beide gebieden wel hun eigen wetten en instellingen behouden, zoals het parlement en de rechtbanken. Isabella begon als vorstin voortvarend aan het opruimen van de wanorde die haar voorganger van de binnenlandse politiek in Castilië had gemaakt. Zo voerde zij verschillende hervormingen  door op het gebied van misdaadbestrijding, financiën en wetgeving.

1492

1492 bleek het sleuteljaar te zijn in de regeerperiode van Isabella. In de jaren ´80 van de 15e eeuw vorderden Ferdinand en Isabella steeds verder in de Reconquista van Spanje op de Moren. In de lente van 1491 was het Emiraat Granada het enige overgebleven islamitische bolwerk op het Iberisch schiereiland. Dit gebied werd begin 1492 na een lang beleg veroverd door de Spaanse troepen, waarna Ferdinand en Isabella op 2 januari 1492 de sleutels van de stad kregen. Na de voltooiing van de Reconquista vestigde Isabella haar aandacht op de overzeese expansie. Omdat Spanje een achterstand had opgelopen op Portugal, en de Spanjaarden zich niet mochten mengen in de handel met Afrika, besloot zij in augustus 1492 de reis van Christoffel Columbus via het westen naar Indië te sponsoren. Columbus kwam echter per toeval uit in Amerika, waardoor er grote delen van dat continent konden worden toegevoegd aan het Spaanse Rijk.

Ferdinand en Isabella

Het katholieke koningspaar

Als beloning voor het voltooien van de Reconquista werden Ferdinand en Isabella door paus Alexander VI benoemd tot ‘katholiek koningspaar’. Dat de vorsten het zielenheil van hun onderdanen zeer serieus namen bleek uit de uitvaardiging van het Verdrijvingsedict van Alhambra op 31 maart 1492, dat alle Spaanse joden dwong om zich te bekeren of Spanje te verlaten. Om de naleving van dit edict te garanderen en andere ketterse activiteiten uit te bannen gaven zij de Dominicaanse monnik Tomás de Torquemada opdracht de Inquisitie op te zetten.

Laatste jaren

Isabella hield zich in haar laatste jaren vooral bezig met het bestuur van het ontluikende Spaanse wereldrijk en het zo goed mogelijk positioneren van haar vijf kinderen door strategische huwelijken. De dood van haar zoon kroonprins Johan en haar oudste dochter Isabella bezorgden haar veel verdriet. Isabella van Castilië legde op 14 september 1504 haar kroon neer, waarna zij op 26 november 1504 overleed. Zij werd opgevolgd door haar dochter Johanna, die later bekend zou komen te staan als ‘Johanna de Waanzinnige’, en haar schoonzoon Filips de Schone, onder wie Spanje echt verenigd werd. Isabella’s kleinzoon Karel zou als keizer Karel V regeren over een enorm wereldrijk, waartoe zij een grote aanzet heeft gegeven.