Jan van Brakel, held van Chatham

Zeeheld - Over Jan van Brakel is weinig bekend. Zijn exacte geboortedatum is niet helemaal duidelijk en ook over zijn bekendste wapenfeit zijn nog veel vragen. Toch staat hij bekend als een van de grote Nederlandse zeehelden, die zich met name tijdens de Tocht naar Chatham onderscheidde.

Michiel de Ruyter. Branders waren oude schepen, die in brand werden gestoken en op de vijand af werden gestuurd. Daarmee probeerde men de vijandelijke formaties te verstoren, en als het even kon ook vijandelijke schepen in brand te steken. In die functie vocht hij mee in de Tweede Engelse Zeeoorlog. Daarbij wist hij door een aantal slimme en vooral moedige acties de aandacht van de admiraals op zich te vestigen. Dat leverde hem promotie op. Hij kreeg bij de Admiraliteit van der Maze het commando over een oorlogsschip met veertig kanonnen toegewezen: de Vrede. Naast het commando over de Vrede had hij ook nog het bevel over twee branders. Met die schepen onder zijn bevel voer hij mee de rivier de Medway op, in wat de roemruchte tocht naar Chatham zou worden.

Van Brakel in de Tocht naar Chatham

Tijdens de Tocht naar Chatham, kreeg Van Brakel de opdracht het kasteel van Sheerness te bombarderen, zodat de mariniers het kasteel makkelijker konden innemen. Daarbij gingen ook bemanningsleden van de schepen van Van Brakel mee aan land. Ondanks een verbod op plunderingen, zouden Van Brakels manschappen zich toch aan plunderingen te buiten zijn gegaan. Cornelis de Witt, die namens de Staten Generaal aanwezig was bij de aanval, liet Van Brakel aanhouden.

Het beste van IsGeschiedenis in je inbox? Schrijf je in voor onze nieuwsbrief! Helemaal niks missen? Volg ons op Facebook!

De ketting over de rivier de Medway

Van Brakel kreeg een kans om die misstanden goed te maken. Nadat het fort bij Sheerness was ingenomen, voer hij met zijn schepen voorop richting de Engelse vloot, die verderop voor anker lang. Daarbij zouden zijn schepen de volle laag van de Engelsen krijgen. Hierbij zou Van Brakel zijn naam onsterfelijk maken. De Engelsen hadden de rivier versperd met wrakken en een ketting. Naar verluidt was het Van Brakel die die ketting doormidden voer, zodat de Nederlandse vloot de Engelse vloot kon aanvallen. Deze lezing van het verhaal is waarschijnlijk niet waar. Het is waarschijnlijker dat een van de branders, de Pro Patria door de ketting heen wist te breken. Een andere mogelijkheid is, is dat de mariniers die aan land waren gegaan, de ketting deels hebben verwijderd. Wat er precies gebeurd is, wordt nog steeds door historici onderzocht. Vast staat dat Van Brakel later in ieder geval het Engelse schip Unity veroverde.

Latere carrière van Jan van Brakel

In de Derde Engelse Zeeoorlog werden de naam en faam van Van Brakel nóg groter. Met zijn gewaagde, maar heldhaftige acties wist hij zich te onderscheiden. Dat hij dan zo nu en dan alle orders in de wind sloeg, nam men maar voor lief. Zo werd hij Schout-bij-nacht van de Amsterdamse admiraliteit in 1684. In 1690 voer Van Brakel voor de laatste keer uit. Dit keer vocht hij zij-aan-zij met de Engelse vloot tegen de Fransen. In de Slag bij Beachy Head ging het mis. De vloot van de Republiek leed een nederlaag en Jan van Brakel sneuvelde. Jan van Brakel kreeg een praalgraf in de Sint Laurenskerk in Rotterdam.