Jihadistische groepering in Somalië

Donateurs en hulporganisaties komen maar moeilijk bij de tienduizenden Somaliërs die van honger dreigen om te komen. Ze moeten eerst langs de Al Shabaab, een Somalische jihadistische groepering die grote delen van zuid Somalië beheerst.

De Al Shabaab is de belangrijkste jihadistische groepering in Somalië en heeft een groot deel van Somalië onder controle. De organisatie past methoden toe van terreur, bomaanslagen, zelfmoordaanslagen en liquidaties.

Al-Qaida

De groepering heeft trouw gezworen aan al-Qaida, waarmee ze aansluiting zocht bij de doelstellingen van het internationaal jihadisme. Al Shabaab wordt door de VS als een terroristenorganisatie gekenmerkt. Al-Qaida noemt Al Shabaab het ‘Zuidelijk front van de internationale jihad’. In februari 2009 verscheen een videoboodschap van de inmiddels leider van Al-Qaida, al-Zawahiri, waarin hij Al-Shabaab prijst en zegt dat Al-Shabaab de jihad tegen de Verenigde Staten zal winnen. Al Shabaab ontstond in 2004. Aanvankelijk waren ze de jeugdorganisatie van de Unie van Islamitische rechtbanken (UIR). De UIR was een groep van Sharia-rechtbanken die onder leiding stond van Sjeik Sharif Ahmed. Het doel van de organisatie was om rust te brengen in Somalië. Ze namen het op tegen de Somalische krijgsheren en de Somalische overgangsregering.

Unie van Islamitische rechtbanken

Het doel van de UIR was om een islamitische staat gebaseerd op de leer van de Koran te vestigen in Somalië. Het invoeren van de Sharia was daarbij de eerste stap. In mei 2006 brak er een conflict uit tussen aan de ene kant de Somalische krijgsheren en de Somalische overgangsregering en aan de andere kant de UIR. Tijdens dit conflict stierven er honderden mensen. De krijgsheren werden één voor één verslagen door de UIR en in de zomer van 2006 kreeg de organisatie de macht over een aantal gebieden in handen. Ze brachten een relatieve stabiliteit in de hoofdstad. De UIR zwaaide de scepter dus in een groot deel van Somalië, waaronder belangrijke steden als Jowhar, Kismayo, Beledweyne en de hoofdstad Mogadishu. Alleen wat gebieden in het noorden, Puntland en Somaliland, die zich hadden afgescheiden en in het zuiden stonden niet onder controle van de UIR.

Strijd met Ethiopië

Op maandag 25 december 2006 verklaarde Ethiopië, een overwegend christelijk land, de oorlog aan de UIR en vielen ze Somalië binnen. In de trend van ‘beter een goede buur dan een verre vriend’, zagen zij een moslimstaat naast hun grenzen niet zitten en steunden zodoende de overgangsregering. Met de hulp van Ethiopië keerden op 28 december 2006 overheidstroepen terug naar de hoofdstad. De UIR werd verder naar het zuiden gedreven. Na verscheidene nederlagen in gevechten met troepen van de internationaal erkende Somalische overgangsregering en het Ethiopische leger, verloor de UIR snel terrein.

Al Shabaab

Tot 2006 maakte de Al Shabaab als jeugdorganisatie deel uit van de UIR. Ze opereerde desondanks vrijwel zelfstandig en werd gezien als militante tak van de UIR. Na de teloorgang van de UIR, die zich na de nederlaag in ballingschap terugtrok in Ertitrea, gingen rond de 3.000 leden van de jongerenorganisatie ondergronds. Ze vormden een rebellenleger en richtten zich op de guerrillastrijd met zelfmoordaanslagen, gewapende overvallen en moordaanslagen. Ze richtten hun aanvallen met name op de overgangsregering en het Ethiopische leger.

In de strijd in augustus 2007 tussen Al-Shabaab en het Ethiopische leger ontvluchtten 400.000 burgers de stad. Een jaar later veranderde de Al Shabaab van tactiek. Ze richten hun pijlen op het verkrijgen van de steun van de bevolking door het bezoeken van dorpen en het uitdelen van voedsel en geld. Bovendien gingen ze zich meer richten op de politiek. Het resultaat was betere controle over het gebied en een grotere aanhang. De bom- en zelfmoordaanslagen hielden overigens niet op. In januari 2009 trok het Ethiopische leger zich terug uit Somalië.

Organisatie

De gematigde vleugel van de UIR had zich inmiddels aangesloten bij de overgangsregering en de voormalig leider van de UIR, Sharif Sheikh Ahmed werd zelfs op 31 januari 2009 president van Somalië. Hij keurde in mei de invoering van de Sharia goed om de rebellen tegemoet te komen. De strijd werd door Al Shabaab voort gezet en ze knoopte banden aan met onder andere Al-Qaida. Naar schatting heeft Al Shabaab tussen de 3.000 en 7.000 actieve leden die zijn verdeeld over drie takken die drie regio’s beheersen: de regio Bay en Bokool in de zuidelijke regio samen met hoofdstad Mogadishu en als derde Puntland en Somaliland in het noorden. Het geld voor de organisatie komt waarschijnlijk binnen via de Somalische piraterij, extreme moslims in Iran, Libië, Egypte en Eritrea

Hulp Somalië

Woensdag riep de VN een noodtoestand uit in het gebied en ook in Nederland wordt geld ingezameld voor de slachtoffers van de hongersnood in de Hoorn van Afrika. Maar de hulptroepen hebben moeite om de duizenden mensen in Somalië te bereiken doordat Al Shabaab niet met westerse organisaties wil samenwerken. Eerder was de islamitische beweging fel gekant tegen mogelijk goddeloze hulpverleners, die de bevolking afhankelijk van hulp zouden maken, aldus de Volkskrant van 17 juli. De hulpoperaties zijn „erg gevaarlijk en risicovol”, vertelde het hoofd van het Wereldvoedselprogramma (WFP) van de Verenigde Naties, Josette Sheeran, woensdag.

Het WFP zegt nu opnieuw in gesprek te zijn met al Shabaab, maar nog niet tot echte onderhandelingen te zijn gekomen. De hulporganisaties zijn genoodzaakt eerst op goede voet te komen met de Al Shabaab, en hen wellicht de controle over het Somalische gebied te laten behouden, zo meldt CNN. Al-Shabaab staat sinds ruim een week noodhulp toe. Het is een complexe situatie aangezien de groepering door de VS als terroristische organisatie wordt gezien. Door samenwerking, onderhandelingen en afspraken van de hulporganisaties met Al-Shabaab om een humanitaire ramp af te kunnen wenden, wordt het voor de VS lastiger zich op terroristenleiders te richten.