Kaddafi’s Nerobefehl

De Libische leider Kaddafi dreigt Tripoli in een rokende puinhoop te veranderen als rebellen de hoofdstad innemen. Bovendien zouden hij en de kopstukken uit zijn regering al zelfmoordplannen klaar hebben liggen. Bluf? Er zijn meer dictators die bereid waren land, stad of mensen in hun ondergang met zich mee te nemen. Adolf Hitler bijvoorbeeld.

Tussen 27 juli en 4 augustus slaagden de Geallieerde legers erin door de Duitse linies in Frankrijk te breken en begonnen aan een razendsnelle opmars door Frankrijk. De geallieerde bevelhebber, generaal Eisenhower, wilde zijn legers in eerst instantie om Parijs heen leiden. Hij beschouwde de Franse hoofdstad niet als een oorlogsdoel. Maar rond 20 augustus was Eisenhower gedwongen zijn plannen te herzien. In Parijs woedde namelijk een opstand van het verzet. Druk vanuit de Franse regering en de publieke opinie brachten hem er toe toch naar Parijs op te trekken, al liet hij de uiteindelijke bevrijding aan de Vrije Fransen over.

Brandt Parijs?

Toen Adolf Hitler besefte dat Parijs voor hem verloren was, gaf hij aan de Duitse bevelhebber in de stad, generaal Von Choltitz, het bevel om de stad te vernietigen. Von Choltitz bereidde de vernieling van een aantal Parijse bruggen en gebouwen voor, maar zette die niet door. Op 24 augustus vroeg Hitler aan zijn stafchef Alfred Jodl: 'Brennt Paris?' (Brandt Parijs?). Het antwoord was nee. De Führer was furieus over de weigering van Choltitz. Het incident voedde zijn wantrouwen jegens zijn legertop. In de laatste maanden van de oorlog vertoonde Hitler paranoïde gedrag naar zijn bevelhebbers toe. Hij ontsloeg bevelhebbers, en stelde ze weer aan, wat natuurlijk funest was voor de bevelsstructuur.

Alles moet kapot

Hitler was bereid een buitenlandse stad volledig te verwoesten. Maar ook zijn eigen land was niet veilig voor zijn vernietigingslust. Op 19 maart 1945, met de westerse geallieerden over de Rijn, en de Russische legers op de drempel van Berlijn, gaf Hitler het bevel voor de 'zerstörungsmaßnahmen im Reichsgebiet', ook wel het Nerobefehl genoemd. De order gelastte de vernietiging van alle zaken die de geallieerden van nut zouden kunnen zijn. Alles van militaire of economische waarde moest worden vernietigd: bruggen, wegen, de complete infrastructuur en industriële complexen:

Alle militaire, transport-, communicatie-, industriële en bevoorradingsvoorzieningen evenals alle materiële zaken binnen het rijksgebied, die bruikbaar zijn voor de vijand voor de voortzetting van hun strijd, of binnen niet al te lange tijd te gebruiken zijn, moeten op een of andere manier onmiddellijk worden vernietigd.

Gedeelde ondergang

Hitlers vernietigingsbevel werd op grote schaal genegeerd. Bevelvoerders die wel aanstalten maakten om het 'Nerobefehl' uit te voeren, werden tegengehouden door andere commandanten, plaatselijk politieke leiders of zelfs de bevolking. Hitler had niet meer het overzicht, noch feitelijke invloed, om zijn bevel af te dwingen. De Führer zat volledig in zichzelf gekeerd in zijn Berlijnse bunker. Medelijden met de bevolking had hij niet. Een Duitsland dat de oorlog verloor, was het volgens hem niet waard om voort te bestaan. Voor Hitler was het zonneklaar dat zijn eigen ondergang ook die van Duitsland zou betekenen.

Zelfmoord aan het einde

Andere Nazi-kopstukken dachten er precies zo over. Magda Goebbels, de vrouw van propagandaminister Joseph Goebbels, wilde niet dat haar kinderen zouden opgroeien in een Duitsland zonder het Nationaal Socialisme. Op de avond van 1 mei 1945 doodde zij in de Führerbunker haar zes kinderen, waarna zij en haar man zelfmoord pleegden. Een dag eerder, op 30 april, hadden Adolf Hitler en zijn vrouw Eva Braun zichzelf al om het leven gebracht. In de chaos van de ondergang van het Derde Rijk pleegden talloze nazi's zelfmoord, uit desillusie, en uit angst. Verliezende machthebbers beschouwen hun ondergang vaak als een 'götterdämmerung', het einde van de wereld. Ze deinzen er vaak niet voor terug om anderen in hun val mee te slepen.