Koning Richard III was geen psychopaat

Psychologen van de Universiteit van Leicester hebben een poging gedaan een psychoanalyse te maken van de 528 jaar geleden overleden Engelse Koning Richard III, wiens lichaam recent in Leicester onder een parkeerplaats werd gevonden. Na zijn overlijden werd Richard III behoorlijk slecht afgeschilderd door zijn opvolgers en tegenstanders. Ook Shakespeare zette in zijn theaterstukken de Engelse koning neer als een psychopaat.

Koning Richard III regeerde nog maar twee jaar over Engeland toen hij in 1485 om het leven kwam op het slagveld. Zijn lichaam is eeuwenlang verloren gewaand, tot het recent werd teruggevonden. Verwondingen aan het skelet komen overeen met de wonden die Richard III volgens de overgeleverde verhalen opliep. Vervolgens sloot de uitkomst van een DNA onderzoek alle twijfels over de identiteit van het skelet uit.

Psychologische benadering

Onderzoekers Mark Lansdale en Julian Boon verzamelden zoveel mogelijk bronnen over de Engelse koning voor hun psychoanalyse. Buiten de stukken van Shakespeare om kwamen ze geen feiten tegen die het negatieve beeld van Richard III als vreselijke psychopaat bevestigen. De onderzoekers erkennen dat het moeilijk is conclusies te trekken over het karakter van personen die meer dan 500 jaar geleden geleefd hebben en waarvan relatief weinig is overgeleverd, vooral omdat de psychologie een wetenschap is die afhankelijk is van observaties. Toch denken de onderzoekers met deze psychologische benadering een duidelijk en vernieuwend perspectief te bieden op de persoon Richard III en ‘de mens achter de botten’.

Geen psychopaat

Naar aanleiding van de onderzoeksresultaten is er geen reden om aan te nemen dat Richard III narcistisch, sluw, hardvochtig en roekeloos was of een gebrek aan empathie had. Wel heeft zijn instabiele en roerige jeugd tijdens de Rozenoorlogen er voor gezorgd dat Richard III onzekerheid zoveel mogelijk uit de weg ging. Daardoor zal hij een sterk gevoel van ‘goed en kwaad’ gekend hebben en erg gesteld zijn geweest op loyaliteit. ‘Mensen die een dergelijke mate van onzekerheidsvermijding kennen, neigen vaak naar het controleren van situaties en hun omgeving en reageren heftig op bedrog en verraad’, zo stellen de onderzoekers.

Er bestaat een theorie dat de slechte reputatie van Richard III te maken geeft met zijn fysieke handicap. De Engelse koning had namelijk een rare bocht in zijn ruggenwervel. In de middeleeuwen werd een dergelijke lichamelijke afwijking vaak gezien als teken dat iemand ook een vervormde ziel had. Vermoedelijk heeft dit de nodige invloed gehad op de manier waarop Richard III met anderen omging, en hoe anderen (in latere tijden) over hem dachten.