Koningin Wilhelmina legt de kleuren van de Nederlandse vlag vast

De rood-wit-blauwe Nederlandse vlag heeft al eeuwen de oude ‘Prinsenvlag’ verdrongen, die in plaats van een rode, een oranje bovenband had. Toch waren er lang veel mensen in Nederland, onder andere de Nationaal Socialistische Beweging (NSB), die liever de kleur ‘oranje boven’ zien. Op 19 februari 1937 hakte Koningin Wilhelmina de knoop door in het kortste koninklijk besluit ooit.

Oranje-wit-blauwe prinsenvlag

In de 16e eeuw werd voor het eerst de driekleur gevoerd door de watergeuzen, die tijdens de tachtigjarige oorlog vochten tegen de Spaanse bezetter. Deze vlag was echter nog niet rood wit blauw. De bovenste band van de vlag was namelijk oranje. Dit kwam doordat de geuzen trouw waren aan prins Willem van Oranje. Deze prins dankte zijn naam aan het prinsdom Orange in Frankrijk, dat hij sinds 1544 bezat. Willem van Oranje wilde de Nederlandse gewesten bevrijden van de Spaanse heerschappij. De vlag werd zodoende het symbool van het Nederlandse verzet tegen de Spanjaarden en uiteindelijk van de eenheid van het Nederlandse volk.

Van oranje-wit-blauw naar rood-wit-blauw

Toen Filips II, de koning van Spanje, de soevereiniteit van de Verenigde Provincies erkende, maakten de ‘oranje blanje bleu’ vlaggen geleidelijk plaats voor rood-wit-blauwe vlaggen. Een eeuw later had de kleur ‘vermiljoenrood’ het oranje bijna overal vervangen. Er bestaan verschillende theorieën over deze verandering naar de rode kleur. Eén theorie is dat de oranje verfstof in de 17e eeuw schaars was. Een andere theorie is dat de kleur rood op zee opvallender zou zijn dan oranje. Vlaggendeskundigen gaan er echter vanuit dat de verdwijning van de oranje-wit-blauwe vlaggen een politieke reden had. De familie Van Oranje was steeds minder geliefd vanwege het gedrag van sommige stadhouders en hun kleur verdween daarom geleidelijk.

Het beste van IsGeschiedenis in je inbox? Schrijf je in voor onze nieuwsbrief! Helemaal niks missen? Volg ons op Facebook!

Toch kwam de kleur oranje na verloop van tijd weer enigszins terug in de Nederlandse vlag. Typisch Nederlands is namelijk het gebruik van een oranje wimpel. De wimpel, die net als de vlag als nationaal icoon dient, wordt vaak gebruikt bij koningsdag of verjaardagen van leden van het koninklijk huis. In 1815 deed de wimpel waarschijnlijk zijn intrede in de Nederlandse vlaggentraditie. Willem I wilde bij de start van het Koninkrijk der Verenigde Nederlanden de prinsenvlag opnieuw invoeren, maar dit bleek een moeilijke en dure operatie. Het gebruik van een oranje wimpel werd gezien als een aanvaardbaar en betaalbaar middel om toch in zekere mate terug te keren naar de prinsenvlag.

Betekenis

Maar wat betekenen de kleuren van de Nederlandse vlag eigenlijk? Ook hierover gaan verschillende theorieën rond. Een van deze theorieën is dat de kleuren zijn gebaseerd op de jachthoorn van het wapen van Willem van Oranje. Een andere theorie is dat de kleuren ergens symbool voor staan. Van de Nederlandse vlag wordt vaak gedacht dat elk van de drie gekleurde banen een middeleeuwse bevolkingsgroep representeert. Vroeger zagen mensen de adel, de kerk en het volk als de ‘natuurlijke’ opbouw van de bevolking. Het rood zou staan voor het volk, het wit voor de kerk en het blauw voor de adel. Deze symboliek was erg populair en is daardoor ook terug te vinden in onder andere de Franse en Kroatische vlag.

Kortste koninklijk besluit ooit

In de eeuwen na de introductie van het rood-wit-blauw probeerden prinsgezinden de oude vlag in ere te herstellen, maar zonder succes. In de aanloop naar de Tweede Wereldoorlog probeerde de NSB opnieuw de rode kleur te vervangen door oranje. Toenmalig minister-president Hendrikus Colijn verzocht de Nederlandse vorstin, koningin Wilhelmina, om een koninklijk besluit te ondertekenen waarin stond dat de Nederlandse vlag voor eens en voor altijd rood-wit-blauw zou moeten blijven. De koningin, op dat moment op wintersportvakantie in het Oostenrijkse Zell am See, gaf haar schriftelijke goedkeuring. Vanaf dat moment stond het vast. De vlag van het Koninkrijk der Nederlanden is sindsdien rood wit blauw.

Bronnen:

• Quest: Waarom is de Nederlandse vlag rood-wit-blauw gestreept?
• Zakelijk Holland: Waar staan de kleuren uit de Nederlandse vlag voor?
• WRM?: Waarom bestaat de Nederlandse vlag uit rood, wit en blauw?