Luther’s ongeliefde broeder

De geschiedenis van Maarten Luther (1483-1546), de beroemde Duitse kerkhervormer, is in de deelstaat Thüringen voelbaar aanwezig. Thüringen heeft 18 fiets- en wandelroutes uitgestippeld die de fietser en wandelaar een kijkje bieden in het leven van Maarten Luther. Rondom Nordhausen, het stedelijke centrum van Noord-Thüringen, de stad Mühlhausen, op slechts 5 kilometer van het middenpunt van Duitsland, en kuuroord Bad Frankenhausen zijn 4 routes uitgestippeld. Deze routes betreffen niet zozeer het leven van Maarten Luther, maar juist op dat van Thomas Müntzer (1490-1525), een veel radicalere hervormer en een tegenstander van Luther die een belangrijke rol speelde in de Duitse boerenoorlogen van 1524 en 1525. Door zijn sporen door Thüringen te volgen, kan men al wandelend het Noorden van Thüringen en de daarin liggende culturele centra ontdekken. 

Route 12 Stadswandeling door Nordhausen

De eerste route bestaat uit twee wandelingen. De eerste hiervan is een wandeltocht door Nordhausen, de grootste stad in het noorden van Thüringen. De burgemeester van Nordhausen was een goede vriend van Luther, en Nordhausen zou snel overgaan op het Lutherse geloof. De wandelaar komt eerst langs de Sint-Blasiuskerk. In deze kerk predikte Luther en riep hij in 1525 op tot gehoorzaamheid aan de wereldlijke orde. Müntzer werkte ook enige maanden in deze kerk. Een andere belangrijke kerk in Nordhausen was de Sint-Petruskerk. Deze kerk werd helaas verwoest tijdens de Tweede Wereldoorlog, maar de kerktoren staat nog altijd overeind. Vanaf daar geniet de bezoeker van een prachtig uitzicht.  Verder komt de wandelaar langs de Altendorfer kirche, een kerk die door de eeuwen heen regelmatig verbouwd werd, en de Dom Zum Heiligen Kreuz. Deze werd in 961 door koningin Mathilde opgericht en speelde een belangrijke rol in de ontwikkeling van de stad. De tweede wandeling is in Mühlhausen. Deze stad werd door de rol die Müntzer in de Duitse boerenoorlog speelde, een belangrijke stad in de Duitse geschiedenis. In de St. Marienkirche vind je een tentoonstelling over het leven van deze belangrijke hervormer. Müntzer predikte regelmatig in deze kerk. In de nabijgelegen Kornmarktkirche is het Boerenoorlog museum ondergebracht. De laatste kerk die de wandelaar tegenkomt is de Sint-Blasiuskerk. Niemand minder dan Johannes Sebastian Bach was hier de organist, een bezoek aan deze kerk mag niet ontbreken.

Route 13 In de sporen van Thomas Muntzer

De tweede route in dit gebied is een wandeltocht van 15 kilometer, 9 kilometer daarvan gaat over de Lutherweg. Vanuit de binnenstad van Mühlhausen wandel je naar het groene stadswoud. In de stad komt de wandelaar een belangrijke plaats tegen uit het leven van Müntzer, namelijk de St. Marienkirche. Müntzer was hier werkzaam van 1524 tot 1525. Hij predikte in deze kerk in het Duits in plaats van het Latijn. Tijdens de Boerenoorlog, Müntzer was een belangrijk figuur in dit conflict, trok hij met het boerenleger ten strijde. Het boerenleger werd verslagen bij Frankenhausen en Müntzer werd geëxecuteerd. Andere interessante plaatsen waar de wandelaar langs gevoerd wordt zijn de historische muren van de stad, die deels begaanbaar zijn, en de Pfarrkirche Divi Blasii. Bach was hier van 1707 tot 1708 werkzaam als organist. Vanaf deze kerk voert de tocht de wandelaar de stad uit, om een bezoek te brengen aan het stadswoud. Hier geniet men van een mooie, groene omgeving. De wandeling eindigt uiteindelijk weer in het stadscentrum van Mühlhausen.

Route 14 Wandeling met kunst en Kyffhäuser

Deze 16 kilometer lange wandeling begint in de kuuroordplaats Bad Frankenhausen, een plaats die een belangrijke rol speelde in het leven van Müntzer. In 1525 werd hier het boerenleger waarvan hij deel uitmaakte verslagen door een vorstelijk leger. Müntzer werd gevangen genomen en uiteindelijk onthoofd. Vanaf Bad Frankenhausen voert de wandeling naar de Barbarossahöhle,  een enorm grotgebied in de heuvels van Kyffhäuser, compleet met ondergrondse meren. Deze grot heet de Barbarossahöhle omdat keizer Barbarossa hier volgens een legende in een ondergronds paleis slaapt, waar zijn baard rond een ronde tafel groeit. Zodra zijn baard hier driemaal omheen gewikkeld is, zal hij weer opstaan en zijn heerschappij hervatten. De route voert vanaf de grotten verder naar het Kyffhäuserdenkmal. Hier vindt de bezoeker een 81 meter hoog monument voor keizer Wilhelm I alsmede een standbeeld van keizer Barbarossa. De volgende stop langs de route is het Panoramamuseum, waar de bezoeker een overzicht krijgt van onder andere de Boerenoorlog, de reformatie en de werken van Luther en Müntzer. De laatste stop voor de wandelaar terugkomt in Bad Frankenhausen is de gedenkplaats voor de ‘Bauernschlacht’ , deze ligt op de plaats waar de slag tussen de boeren en het vorstelijke leger plaatsvond. Al met al een route met enorm veel historische betekenis.

Route 15 Uitstapje naar Stolberg im Harz

De laatste van deze vier routes is een tweedaagse wandeling van 30 kilometer, waarvan 23 kilometer over de Lutherweg gaat. De wandeling begint in Nordhausen en voert via Rodishain naar het kuuroord Stolberg. Het loont om, voordat je aan de daadwerkelijke route begint, de stad Nordhausen te ontdekken, bijvoorbeeld via route 12. Aanraders zijn het oude raadhuis met een prachtige klokkentoren in Renaissancestijl uit 1610, en het nieuwe raadhuis waar het originele Rolandbeeld van de stad staat, een beeld dat symbool stond voor recht. De route tussen Nordhausen en Rodishain voert de wandelaar over de Petersbergtrappen en het oude kerkhof op de stadsgrens van Nordhausen. De route tussen Rodishain en Stolberg loopt een stukje door de buurstaat Sachsen-Anhalt. Op het einde van deze route kan de wandelaar genieten van een prachtig uitzicht op Stolberg. Dit kuuroord vormt het belangrijkste deel van deze wandeling, het is namelijk de geboorteplaats van Thomas Müntzer. Hier vind je een gedenkplaat voor Müntzer. Deze werd in 1989 opgericht om zijn 500e verjaardag te vieren.

Luther to go

Speciaal voor de Lutherwegen is de app Luther to go ontwikkeld. Op de app kun je alle wandelroutes vinden. Hij is gratis te downloaden en beschikbaar in het Engels en Duits. Over de verschillende routes worden informatie, tips, de beste reistijd, moeilijkheidsgraad en mogelijkheden om een deel per auto of openbaar vervoer af te leggen.

Maar ook geeft de app informatie over overnachtingsmogelijkheden onderweg en restaurants op de route. beschreven met interessante achtergrond. Download de speciale wandelapp Luther to go in de App Store of Play Store.

Voor informatie over Luther en de op hem geïnspireerde wandelroutes, kijk op www.lutherland-thueringen.de