Manuscripten uit de Caïro Genizah
Op 3 januari 2013 werd een collectie Joodse manuscripten onthuld in Israël. Ze werden aangetroffen in een bolwerk van de Taliban in het noorden van Afghanistan. De collectie is het eerste tastbare bewijs dat er duizend jaar geleden Joden leefden in die regio. Onderzoekers spreken van de meest waardevolle documenten sinds de vondst van de Caïro Genizah in Egypte, meer dan honderd jaar geleden.
Een Genizah, Hebreeuws voor verstopplek, is een opslagplaats van heilige maar onbruikbare Hebreeuwse geschriften. Deze stukken worden bewaard omdat Joodse wetten voorschrijven dat documenten met Gods naam erin niet weggegooid mogen worden. De Genizah te Caïro omvat een verzameling van 210.000 fragmenten van Joodse manuscripten, waarvan de oudste dateert van rond de 9e eeuw na Christus. De Genizah bevindt zich onder de Ben Ezra Synagoge in Oud-Caïro.
Solomon Schechter
De eerste Europeaan die voet zette in de Genizah was de Duitse dichter en reiziger Simon von Gelderen rond 1773. Hij besloot de geschriften echter niet te onderzoeken, uit angst voor het lokale bijgeloof dat het aanraken van de heilige stukken onheil op hem zou afroepen. De volgende bezoeker was de geleerde Jacob Saphir in 1864, die twee dagen onderzoek deed in de Genizah. Hoewel hij geen specifieke stukken noemde, gaf hij wel aan dat de collectie waardevolle stukken kon bevatten. Pas in 1896 namen twee rondtrekkende zussen, Agnes Lewis en Margaret Gibson, enkele fragmenten van mogelijk interessante manuscripten mee naar Europa. Daar lieten ze de stukken zien aan Solomon Schechter, hoogleraar Talmoed en rabbijnse literatuur aan de Universiteit van Cambridge.
Waarde van Caïro Genizah
Schechter was wel op de hoogte van het bestaan van de Genizah, maar had er tot op dat moment weinig belang aan toegekend. De meegenomen fragmenten herkende hij als de oorspronkelijke Hebreeuwse geschriften van het Boek der Wijsheid, dat als Griekse vertaling onderdeel was geworden van de Bijbelse canon. Schechter erkende meteen het belang van deze stukken en reisde af naar Egypte, waar hij duizenden manuscripten onderzocht en meenam. Naast religieuze stukken bevat de Genizah ook een schat aan informatie over de economische en culturele rol van Joden in het vroegmiddeleeuwse Caïro. De stad was toen het culturele, politieke en economische centrum van het Midden-Oosten.
Het grootste deel van de manuscripten ligt tegenwoordig opgeslagen op de Universiteit van Cambridge en in diverse bibliotheken over de hele wereld. De recente vondst, die door onderzoekers al ‘de Afghaanse Genizah’ wordt genoemd, ligt opgeslagen in het Israëlisch Nationaal Museum.
