Marie Curie

Marie Curie was als natuur- en wiskundige de eerste vrouw die de Nobelprijs won, en de enige vrouw ooit die de prijs een tweede keer in ontvangst mocht nemen. Samen met haar man deed Curie voor het eerst systematisch onderzoek naar radioactiviteit. Haar toewijding aan de wetenschap en het onderwijs was onuitputtelijk, maar door de constante blootstelling aan radioactief materiaal overleed ze uiteindelijk aan leukemie.

Marie Salomea Sklodowska werd geboren op 7 november 1867 in Polen, dat op dat moment werd bezet door Rusland. Ze was het zesde kind van Wladyslaw Sklodowski en Bronislawa Boguska, beiden afkomstig uit verarmde families. Als tiener bleek al dat Marie zeer begaafd was, want ze behaalde haar middelbare schooldiploma Cum Laude.

Januariopstand in 1863

In Polen had Marie weinig kansen haar intellect verder te ontwikkelen, hoe graag ze dat ook wilde. Ze werd in 1883 namelijk geweigerd tot de Keizerlijke Universiteit van Warschau. Het onderwijs was sinds de mislukte januariopstand in 1863 namelijk ‘rerussificeerd’, waardoor vrouwen voortaan geen toegang meer hadden. Omdat haar vader zijn baan als docent wis- en natuurkunde en directeur van het gymnasium had verloren, ging Marie aan de slag als privé lerares om thuis bij te dragen in de kosten. Ondertussen volgde ze ’s avonds onderwijs aan de ‘Vliegende Universiteit van Warschau’, een plek waar Poolse vrouwen in het geheim colleges konden volgen.

Marie en Pierre Curie

Van 1886 tot 1889 ging Curie als privélerares werken in Szczuki om haar zus, die op dat moment in Parijs medicijnen studeerde, financieel bij te staan. In 1891 verhuisde Marie zelf ook naar Parijs om daar scheikunde, natuurkunde en wiskunde te studeren. Ze volgde colleges bij Gabriel Lippmann en Paul Appell. Toen ze twee jaar later als een van de beste van haar klas voor natuurkunde slaagde en het jaar daarop ook van de studie wiskunde haar graad behaalde, mocht ze in 1894 van Lippmann voor de Société d'encouragement pour l'industrie nationale onderzoek doen naar magnetisme. Daarbij kreeg ze hulp van natuurkundige Pierre Curie, met wie ze op 26 juli 1895 in het huwelijk trad.

Radioactiviteit

Vanaf 1897 deden Marie en Pierre onderzoek naar het verschijnsel van ‘uraniumstralen’, wat kort hiervoor ontdekt was door Antoine Henri Becquerel. Marie ontdekte eenzelfde soort straling van Thorium, en gaf er de naam ‘radioactiviteit’ aan: het uitzenden van ioniserende straling door materialen.

Nobelprijs natuur- en scheikunde

In 1903 verscheen Marie’s proefschrift Recherches sur les Substances Radioactive. Datzelfde jaar wonnen Marie en Pierre samen de Nobelprijs voor natuurkunde. Marie werd vervolgens hoofd van het natuurkundig laboratorium aan de Sorbonne. Na de dood van Pierre in 1906 werd Marie benoemd tot lector en kreeg ze leerstoel van haar man toegekend. Hiermee werd Curie de eerste vrouwelijke hoogleraar aan de Sorbonne. Acht jaar later ontving Curie opnieuw de Nobelprijs, maar dit keer voor Scheikunde.

Eerste Wereldoorlog

Gedurende haar leven bevorderde Curie het gebruik van radium voor medische doeleinden. Tijdens de Eerste Wereldoorlog besteedde ze bijvoorbeeld veel tijd aan het plaatsen van röntgenapparatuur in auto’s. Hiermee kon men makkelijk langs het Oostfront rijden om daar de gewonden te helpen, iets wat Curie en haar dochter zelf ook deden. De auto’s kwamen in het oorlogsgebied bekend te staan als ‘kleine curies’.

Radiuminstituut

In 1914 werd het Radiuminstituut opgericht aan de Universiteit van Parijs, waar Curie directeur van werd. Een tweede Radiuminstituut richtte Curie in 1932 in Warschau op. Dit werd mogelijk door een gift die Curie in 1925 van de Amerikaanse president Warren. G. Harding ontving. Marie Curie overleed in 1934 op 66-jarige leeftijd aan leukemie. Haar ziekte was zeer waarschijnlijk het gevolg van haar werk met radioactieve materialen.