Maritieme geschiedenis beleven: Scheepvaartmusea in Nederland

Veel Nederlanders kennen een zekere trots als het op ‘ons’ maritiem verleden aankomt. Zeehelden als Michiel de Ruyter en Piet Hein spreken nog steeds tot de verbeelding. Verschillende musea in Nederland dragen expliciet deze maritieme geschiedenis uit. Isgeschiedenis zette de belangrijkste scheepvaartmusea voor u op een rij.

Het scheepvaartmuseum te Amsterdam

Het Scheepvaartmuseum is in 1916 opgericht als de Vereeniging Nederlandsch Historisch Scheepvaart Museum. Het museum trekt jaarlijks meer dan 300.000 bezoekers en staat daarmee in de top 15 van de best bezochte musea van ons land. Tussen 2007 en 2011 onderging het museum zelfs een grote restauratie om de steeds groter wordende stroom bezoekers aan te kunnen.

Maritieme schilderijen & jachtmodellen

De collectie maritieme schilderijen van het museum bevat vier eeuwen maritieme schilderkunst en geeft op een schitterende manier de nationale trots weer. De schilderstijlen lopen uiteen van de romantiek tot het impressionisme en de schilderijen bevatten afbeeldingen van zeeslagen, heldendaden en stormen op zee. Ook de collectie van de jachtmodellen is groots. Er zijn modellen van spiegeljachten, paviljoenjachten, boeiers, tjotters en hekjachten te bewonderen.

Tentoonstelling De Atlassen

Op dit moment zijn er tien tentoonstellingen in het museum te bezichtigen. Met name de tentoonstelling De Atlassen, de maritieme schilderijen en het VOC-schip zijn de moeite waard een keer te bezoeken. De kaarten- en atlassencollectie van het Scheepvaartmuseum behoort tot de absolute wereldtop en bevat de hoogtepunten van de Nederlandse cartografie. Zo zijn de eerste gedrukte afbeeldingen van Amerika te zien, maar ook de fraaie atlassen van de Amsterdamse firma Blaeu. De datums van de atlassen en wereldkaarten lopen uiteen van 1482 tot 1665.

VOC-schip Amsterdam

Op het VOC- schip de Amsterdam waant de bezoeker zich terug in de Gouden Eeuw. De replica van dit beroemde schip is één van pronkstukken van het museum en wordt zelfs verhuurd voor trouwerijen. Hoewel het originele schip al op haar eerste reis verging, dient dit model als een goed voorbeeld voor het gemiddelde VOC-schip dat naar Nederlands-Indië voer.

Maritiem Museum Rotterdam

Dit museum werd gesticht in 1873 onder de naam Maritiem Museum Prins Hendrik en is daarmee het oudste scheepvaartmuseum van Nederland. Hendrik van Oranje-Nassau - Hendrik de Zeevaarder - zorgde als voorzitter van de Koninklijke Yachtclub voor de basis van het museum. Na opheffing van de jachtclub werd de gemeente Rotterdam de eigenaar van het museum.

Topstukken

In de permanente tentoonstelling Topstukken staan verschillende topstukken uit de maritieme geschiedenis verspreid over zes eeuwen. Iets wat in geen enkel ander museum in Nederland te zien is. Zo staat er het oudste modelschip van Europa, de Itinerario van Jan Huygen van Linschoten en een zeekaart van meestercartograaf Joan Blaeu.

De wereld op je bord

Het museum telt momenteel negen tentoonstellingen en heeft een moderner karakter dan het Scheepvaartmuseum van Amsterdam. Zo zijn in de tentoonstelling Topstukken veel moderne scheepsobjecten te bezichtigen, zoals het model van de Aegir, een hypermodern offshore ship. Ook de tentoonstelling De wereld op je bord heeft een uniek karakter. Hier is het mogelijk aan te schuiven bij de gedekte tafels en op culinaire ontdekkingsreis te gaan naar de herkomst van het eten. Veel ‘Hollands’ eten is immers afkomstig uit het buitenland.

Vette visserstruien

Vanaf 20 juni is het mogelijk de tentoonstelling Vette visserstruien te bezichtigen. Voor deze tentoonstelling zijn honderden gedecoreerde truien uit heel Nederland verzameld en probeert het museum te laten zien hoe de vissertrui zich door de jaren heen heeft ontwikkeld als mode-item.

Fries Scheepvaartmuseum

In het scheepvaartmuseum van Sneek staat de Friese scheepvaart centraal. Het werd in 1938 opgericht door Lucas Poppinga, de burgermeester van de stad. Tijdens de Sneekweek werd aan de hand van een tijdelijke tentoonstelling getest of er behoefte was aan een museum. Dit bleek een groot succes te zijn waarop er aan de Kruisbroederstraat een permanent museum werd gesticht. In 1976 werd het museum uitgebreid en geprofessionaliseerd. Tegenwoordig is het museum gevestigd in 5 monumentale herenhuizen aan het Kleinzand.

Collectie

Het museum heeft een collectie van meer dan 22.000 voorwerpen en bijna 43.000 foto’s. Tevens bezit het museum een bibliotheek van bijna 12.000 titels en worden er archieven van de stad Sneek bewaard. Het museum besteedt daarom niet alleen aandacht aan de maritieme geschiedenis van de streek, maar ook aan de geschiedenis van de stad zelf.

Tentoonstellingen

Naast de standaard tentoonstelling van de stad zijn er ook tijdelijke tentoonstellingen in het museum te bezichtigen. Per 5 juli 2015 wordt er een tentoonstelling over het tuig geopend. Het tuig is alles wat met het zeilen te maken heeft, het bevat dus zowel de masten, touwwerk en katrollen als de zeilen die nodig zijn om het schip voort te bewegen. In het verleden waren er tentoonstellingen over het oudste schip van Friesland, de eigenaars van modelschepen en over Siebe Johannes ten Cate.

Noordelijk Scheepvaartmuseum

In Groningen bevindt zich het Noordelijk Scheepvaartmuseum. Dit museum richt zich net als het Fries Scheepvaartmuseum voornamelijk op de geschiedenis van scheepsbouw en scheepsvaart van de eigen streek en de geschiedenis van de stad. De collectie van het museum bestaat uit ruim 6.000 voorwerpen, die dateren van de Middeleeuwen tot de dag van vandaag. Hierbij zijn foto’s en scheepsbouwtekeningen niet meegenomen. De voornaamste objecten van het museum zijn: scheepsmodellen, scheepsportretten, maritieme kunst, navigatie-instrumenten, scheepsmotoren, scheepsonderdelen en vlaggen.

Lagen in de Stad

Tot eind dit jaar organiseert het museum de tentoonstelling Lagen in de Stad. Hier worden de archeologische vondsten van de stad Groningen uitgelicht. In de tentoonstelling Groningen 70 jaar bevrijd wordt de bevrijding van april 1945 per dag belicht. Meer dan honderd Groningers kwamen om tijdens de gevechten. De tentoonstelling duurt tot september 2015.

Het Groningen van Mesdag en Israëls

Vanaf 7 november is de tentoonstelling Het Groningen van Mesdag en Israëls in het Noordelijk Scheepvaartmuseum te bezichtigen. Werken van H.W. Mesdag , Taco Mesdag, en Jozef Israëls zullen dan te bewonderen zijn in het museum. Daarnaast zal er aandacht zijn voor de schildersbuurt van Groningen, deze buurt is immers naar de schilders vernoemd.