Michael Collins en de Ierse onafhankelijkheidsstrijd

Aan het begin van de 20 eeuw woedde er een strijd in Ierland voor een onafhankelijke Ierse Staat met een Burgeroorlog tot gevolg.

In 1798 werd besloten om Ierland bij het Verenigd Koninkrijk te voegen. In 1800 werd dit idee werkelijkheid met de Act of Union waarbij het koninkrijk Ierland samengevoegd werd met het Koninkrijk Groot-Brittannië om zo het Verenigd Koninkrijk van Groot-Brittannië en Ierland te vormen. In de negentiende eeuw bestond Ierland uit een kleine protestantse bovenlaag en een grote katholieke onderlaag. Na het Unieverdrag ontstond in de 19e eeuw een streven naar zelfbestuur. Tot twee keer toe werd een wet voor zelfbestuur aangenomen door het Lagerhuis in Londen, maar beide keren sneuvelde het voorstel in het Hogerhuis.

Zelfbestuur

In 1910 kwamen in Engeland de liberalen aan het bewind en kwam er een verandering in de verhouding van het Lager- en het Hoger huis. Niet langer kon het Hogerhuis het zelfbestuur blokkeren. De kansen op zelfbestuur leken binnen handbereik. In 1912 werd een wet aangenomen waarbij heel Ierland zelfbestuur kreeg. De protestantse provincie Ulster kwam echter in opstand, zij willen zich niet afscheiden van Engeland. Met de huidige situatie in Europa en het vooruitzicht van een oorlog, werd het plan van zelfbestuur op de lange baan geschoven.

Eerste Wereldoorlog

Na het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog kwam er in Ierland een radicalere stroming tot stand. De aankondiging van de Britse regering dat de dienstplicht voortaan ook voor de Ieren gold, stuitte op grote mate van verzet. Het verzet tegen de algemene dienstplicht in Ierland werd vooral aangewakkerd door de stelling dat de Ieren wel mochten vechten voor de vrijheid van België, terwijl die vrijheid hen zelf ontzegd werd. In reactie op dat verzet koos de Britse regering voor de harde lijn.

Paasopstand

De Republikeinse regering riep de Ierse Republiek uit met een document dat The Proclamation wordt genoemd. Er kwam een opstand die voor Ierland op militair vlak een catastrofe was, maar een politiek keerpunt. Van 24 tot 30 april 1916 brak de paasopstand uit. De Engelsen grepen in. Het was een nederlaag voor de Ieren. De 1000 rebellen waren in de minderheid tegen de 5500 Britse manschappen. De rebellen werden verslagen en omstreeks honderd man kwamen om het leven. Deze opstand markeerde een splitsing tussen het Republikeinse en het algemene Ierse nationalisme, dat tot dan toe een belofte van autonomie onder de Britse kroon accepteerde.

Collins

De man die een belangrijke rol speelde in de onafhankelijkheidsstrijd van Ierland was Michael Collins. Hij was een Ierse politicus en verzetsstrijder. Hij werd geboren op 16 oktober 1890 in Sam’s Cross in West-Cork. Toen hij zes jaar was stierf zijn vader Michael John Collins op 81-jarige leeftijd. Hij vertrok op 15-jarige leeftijd naar Londen en ging bij zijn zus Johanne wonen. Hij studeerde aan het King's College. In 1909 werd hij door een Ierse republikein geïntroduceerd bij de Irish Republican Brotherhood. Zij waren de leiders geweest in de Paasopstand in Dublin. In januari 1916 keerde hij terug naar Ierland en werd lid van de Irish Volunteers, de huidige IRA, een groep Ieren die zich verzeten tegen de Britse overheersing. In Ierland was een tijd aangebroken van onrust in de maatschappij en groeiende weerstand tegen de Britse overheersing.

Collins opgepakt

Veel mensen werden opgepakt bij de Paasopstand, waaronder ook Collins die in december weer werd vrijgelaten. De Ier zette hierna een inlichtingennetwerk op poten. Ook hielp Collins in 1918 de Ierse president Eamon de Valera ontsnappen uit een Britse gevangenis. Een jaar later werd Collins gekozen tot minister van Financiën in Ierland. De Ierse opinie veranderde na de opstand in het voordeel van de Ierse Nationalisten. Voorheen zag men de rebellen als onverantwoordelijke avonturiers die het Ierse nationalisme slechts konden schaden.

Bloody Sunday

In Ierland waren er twee stromingen ontstaan na de Paasopstand. Aan de ene kant waren er de meer politiek gerichte leiders, als Eamon de Valera. Aan de andere kant een groep, rond Michael Collins, die voor een militaire richting kozen. Collins was dé strateeg van de IRA. Hij maakte zich sterk voor het uitschakelen van het Brits bestuur, met name op het platteland. Op 21 november 1920 vond Bloody Sunday plaats. Er was sprake van gevechten tegen een Britse gevechtseenheid: de Black and Tans. Op Bloody Sunday werden er veertien Britse agenten uit deze eenheid doodgeschoten door de mannen van Collins. De reactie van de Engelsen was een bloedbad van opnieuw veertien personen bij een voetbal wedstrijd. De Britten zetten in deze periode een bedrag van £ 10.000 op het hoofd van Collins.

Ierse Vrijstaat

Na de opstand werd het nationalisme met meer enthousiasme aangemoedigd. Zo was het mogelijk dat in 1921 de Ierse vrijstaat werd uitgeroepen door Eamon de Valera. Het was een 'deling' van Ierland in een Vrijstaat en een Brits Ulster. Het zuidelijk deel van Ierland verkreeg praktisch onafhankelijkheid als Ierse Vrijstaat. Noord-Ierland, waar veel protestantse migranten woonden, bleef in 1921 feitelijk Brits. Dus de provincie Ulster was niet inbegrepen in de Noord-Ierse vrijstaat. De Ierse koning stond bovendien nog steeds onder die van Engeland. Het verdrag was zodoende niet wat de Ieren voor ogen hadden, maar met tegenzin aanvaarden ze het verdrag in de hoop dat het een stap was naar een totale autonome Ierse Republiek.

Dood Collins

Naar aanleiding van het verdrag splitste de IRA zich in twee groepen: de ene helft was voor het verdrag en het andere deel was er tegen, ze werden de Irregulars genoemd. Het resultaat was een burgeroorlog die tien maanden zou aanhouden. In augustus 1922 werd Michael Collins de nieuwe president van de Ierse Vrijstaat. Op 20 augustus dat jaar vertrok hij uit Dublin om zijn troepen in Cork te bezoeken. In deze strijd werden de troepen van Collins op 22 augustus in een hinderlaag gelokt. Collins werd doodgeschoten. De Ierse republiek werd uiteindelijk na de Tweede Wereldoorlog uitgeroepen.