Naaktheid in de kunst

''Naaktheid is geen pornografie.'' De Chinese kunstenaar en dissident Ai WeiWei werd onlangs beschuldigd van het maken van pornografisch materiaal omdat hij een aantal naaktfoto´s had gemaakt. Ook in de Europese kunstcultuur was het afbeelden van het menselijk naakt eeuwenlang omstreden.

Vaak is de manier waarop een bepaalde cultuur omgaat met naaktheid een goede afspiegeling van de morele waarden van die samenleving. Zo was het voor de prehistorische mens redelijk normaal om figuren van naakte mensen te bezitten, omdat zij dit zagen als een symbool voor vruchtbaarheid.

Schoonheid van het lichaam

Ook in de Griekse beeldhouwkunst speelde het naaktheid een grote rol. De Grieken hadden veel bewondering voor de schoonheid van het menselijk lichaam en waren dan ook van mening dat deze in zijn puurste vorm afgebeeld moest worden, het zogenaamde heroïsche naakt. Overigens ging het hierbij meestal alleen om naakte mannen, want vrouwen werden als imperfect gezien en zij werden dus gewoon bedekt afgebeeld. Dat het de Grieken alleen ging om de schoonheid van het lichaam en niet om de seksualiteit blijkt wel uit de relatief kleine geslachtsdelen die de afgebeelde personen toebedeeld kregen.

Afbeelding van de Zonde

Met de komst van het Christendom werd het artistiek naakt in de vroege Middeleeuwen steeds meer teruggedrongen. Alleen als symbool voor de zondigheid van het zwakkere geslacht werden afbeeldingen van naakte vrouwen soms nog toegestaan. Meestal werden ook zij echter geheel of gedeeltelijk bedekt met gewaden of struikgewassen.  Zelfs Adam en Eva, die volgens de Bijbel naakt in het Paradijs rond liepen, werden in de Christelijke kunst vaak afgebeeld met een vijgenblad voor hun geslachtsdelen.

Mythische figuren

Pas met de komst van de Renaissance in de veertiende eeuw werden de kunstopvattingen over naaktheid weer wat toleranter. Artiesten grepen terug op de klassieke werken en namen daarbij ook het heroïsche naakt weer over. Toch moesten kunstenaars in hun werk wel duidelijk maken dat het ging om een verbeelding van een klassiek mythisch figuur om het naakt te rechtvaardigen. Het is om die reden dat bijvoorbeeld veel Middeleeuwse schilderijen een naakte Venus afbeelden.

Kunst

Het zou nog tot de negentiende eeuw duren voordat het menselijk naakt ook buiten deze klassieke omgeving weer acceptabel werd. Pas in de negentiende eeuw, met de opkomst van het impressionisme in Frankrijk, zagen steeds meer kunstenaars het menselijk naakt op zichzelf als een kunstvorm. Eenzelfde mening was ook de Chinese kunstenaar en dissident Ai Weiwei toegedaan. Afgelopen vrijdag werd bekend dat hij door het Chinese regime in Peking beschuldigd van het verspreiden van pornografisch materiaal vanwege het maken van enkele naaktfoto´s. Weiwei reageerde vandaag echter door te stellen dat naaktheid helemaal niet gelijk staat aan pornografie.