Nacht van Schmelzer

Den Haag 1966 – Journalisten verzamelen zich om 5 uur ’s nachts bij de uitgang van de Tweede Kamer. Enkele minuten eerder is er een motie van wantrouwen aangenomen en is de regering ten val gekomen. Met de Nacht van Schmelzer kwam er een abrupt einde aan de korte regeerperiode van het kabinet-Cals.

Extra begrotingsuitgaven

Op 11 oktober 1966 presenteerde het kabinet-Cals de begroting voor het jaar 1967 in de Tweede Kamer. Ondanks de afname van de economische groei besloot de regering de uitgaven fors te verhogen. Er kwamen extra investeringen in de infrastructuur en de Wet op de Arbeidsongeschiktheid moest ingevoerd worden. Om de begroting toch sluitend te krijgen wilde het kabinet onder andere de accijns op benzine verhogen.

Norbert Schmelzer

Tijdens de Algemene Beschouwingen bleek er echter in de Tweede Kamer veel weerstand tegen de plannen. Niet alleen oppositiepartij VVD, maar ook de regeringspartijen KVP en ARP waren kritisch op de begroting. KVP fractievoorzitter Norbert Schmelzer vroeg het kabinet of het uitgavenpeil niet te hoog lag en of de begroting wel degelijk was. Alleen de derde regeringspartij, de PvdA, steunde de kabinetsplannen van de minister van Economische Zaken Vondeling, die eveneens uit de Pvda afkomstig was.

Motie van wantrouwen door Schmelzer

Bij het debat op 13 oktober verzekerde minister-president Cals (KVP) de Tweede Kamer dat de rijksbegroting solide was. Schmelzer vond echter dat zijn ‘klemmende vragen’ niet afdoende waren beantwoord en vroeg om extra opheldering van het kabinet. Op de vroege morgen van 14 oktober diende Schmelzer namens zijn fractie een motie in tegen het begrotingsbeleid. Hij riep hierin het kabinet op te zorgen voor een betere kostendekking in de begroting van 1967.

Aftreden Jo Cals

Schmelzer benadrukte dat zijn motie geen motie van wantrouwen was tegen het kabinet, maar toch deelde Cals mee dat hij af zou treden als de motie aanvaard werd. Om 4.00 uur ’s nachts werd de vergadering hervat en de motie in stemming gebracht. Behalve de oppositiepartijen stemden ook een groot aantal KVP leden voor de motie, waardoor deze uiteindelijk met een minimale meerderheid aangenomen werd. Om 4.40 uur kondigde Cals aan zijn ontslag in te dienen. De regering was gevallen.