Naoorlogs Vietnam: van oorlog naar hongersnood

Het Vietnamese parlement heeft Nguyen Xuan Phuc 7 april 2016 gekozen als nieuwe premier. Zijn voornaamste taak is om de brede economische hervormingen in Vietnam door te zetten. Het land heeft één van de snelst groeiende economieën in Azië. Dit was lange tijd niet vanzelfsprekend. Na de verwoestende Vietnamoorlog heeft de bevolking jaren moeten lijden onder de heerschappij van de Communistische Partij van Vietnam (CPV).

De betaalde prijs voor de overwinning

Nguyen Xuan Phuc

In 1973 trok Amerika zich terug uit Vietnam. Het communistische noorden had daarmee een langere adem dan het onverslaanbaar geachte leger van de Amerikanen. Twee jaar later zou de CPV Vietnam verenigen. Na de uitputtingsoorlog bleef het land in een vervallen toestand achter. Amerikaanse tapijtbombardementen en de moordpartijen van de Vietcong hadden hele dorpen in as gelegd. Eén tot drie miljoen slachtoffers vielen tijdens de gehele oorlog. Hongersnood was ook een grote doodsoorzaak. Tijdens de belegering van Saigon (de hoofdstad van Zuid-Vietnam, nu Ho Chi Minhstad) moest de bevolking bijvoorbeeld noodgedwongen boomschors eten.

Behandeling van de Zuid-Vietnamezen

Een belangrijke vraag voor de communistische partij was hoe zij zouden omgaan met het Zuiden van Vietnam dat werd veroverd nadat de Amerikanen zich terugtrokken. Voor het communistische Noord-Vietnam symboliseerde het Zuiden de gehate kapitalistische en westerse wereld. De inwoners van Zuid-Vietnam zouden het socialistische gedachtegoed moeten gaan accepteren.

Heropvoeding

Na de verovering van Saigon in 1975 startte de partij daarom met een grote ‘heropvoeding’ van de Zuid-Vietnamese bevolking. Om dit doel te bereiken werden meer dan 1 miljoen mensen zonder enige aanklacht opgesloten in heropvoedingskampen. Er bestonden 5 niveaus van deze kampen. Mensen in het eerste niveau kregen slechts informatie over de nieuwe regels en wetten en mochten snel naar huis. Niveau 4 en 5 waren daarentegen voor de ‘gevaarlijke personen’: soldaten en aanhangers van het oude regime, maar ook rechters en schrijvers. De communistische leiding wilde deze personen vooral buiten de samenleving hebben, van ‘heropvoeding’ was niet echt sprake. Dit werd gezien als een vorm van wraak. Door slechte behandeling stierven 165.000 gevangenen in de heropvoedingskampen.

 Overgang naar een markteconomie

De communistische partij van Vietnam moest onmiddellijk aan de slag om de economie enigszins te herstellen. Geheel in de communistische stijl van een markteconomie werd getracht met vijfjarenplannen de economie weer gaande te krijgen. Er was veel geld voor het tweede vijfjarenplan (1976-1980) nodig. Deze som moest worden opgehoest door westerse naties, internationale organisaties en natuurlijk de communistische bondgenoten.

Was de communistische overgang een succes?

Doordat de partijleiding zoveel mogelijk beschikbare landbouwgrond en industrie ineens eigendom van de staat maakte, ontstond er grote chaos. De resultaten van het tweede vijfjarenplan vielen dan ook zwaar tegen. De partijleiding had zich in hun enthousiasme simpelweg niet gerealiseerd hoe slecht het land ervoor stond.

Internationale humanitaire crisis

Bij latere vijfjarenplannen hadden de Vietnamezen een meer realistische kijk. Boeren mochten nu land van de regering bewerken en overschotten mochten zij zelf verkopen. Dit was in principe een overtreding van het communistische gedachtegoed, want het bezitten van privaat eigendom is in ‘de perfecte communistische samenleving’ niet toegestaan. De CPV heeft daarentegen altijd de belangrijkste industrieën in handen gehouden.

Nyguen Van Linh en de Doi Moi

Ondanks een andere aanpak bleef het uitermate slecht gaan met de Vietnamezen. Tussen de jaren ’70 en ’80 ontvluchtten zelfs miljoenen het land in gammele bootjes, met honderdduizenden doden tot gevolg. Onder premier Ngyuen Van Linh kwamen er radicale hervormingen: de zogenaamde Doi Moi. Kranten kregen zelfs meer persvrijheid, omdat de premier wist dat zij de corrupte ambtenaren in zijn systeem konden ontmaskeren. Deze lijn is helaas niet doorgetrokken in de moderne tijd. Sterker nog, volgens de Human Rights Watch zijn deze vrijheden weer afgenomen.

Snelst groeiende economie

Dit alles heeft ertoe geleid dat Vietnam anno 2016 de snelst groeiende economie is: 6,7% is de prognose voor dit jaar. Dit heeft te maken met het feit dat het land veel grote buitenlandse investeringen aantrekt en de bevolking meer geld heeft om allerlei goederen te kopen. Het is nu aan de nieuwe premier Phuc om dit beleid succesvol voort te zetten.