Nepal en de dalai lama

Tibetanen in ballingschap in Nepal mogen vandaag niet de 76ste verjaardag van hun spiritueel leider de Dalai Lama vieren. De Nepalese autoriteiten zijn bang dat de bijeenkomsten zullen uitlopen op een demonstratie tegen China. Dat schrijft de Volkskrant vandaag. In 1959 ontvluchtte de Dalai Lama Tibet.

Tot de 20e eeuw werd Tibet bestuurd door de regering van Tibet, binnen de Chinese staat. In de 19e eeuw had Tibet een zekere autonome positie gehad. Aan het begin van de 20e eeuw braken voor China moeilijke tijden aan, die het einde van het Chinese keizerrijk betekenden. Ook in Tibet brak een revolutie uit. De dertiende Dalai Lama greep de situatie aan om de autonome staat Tibet uit te roepen in 1912. De autonomie werd bevestigd toen ze samen met Buiten-Mongolië het Verdrag van Urga te ondertekenen. Tibet kende een eigen cultuur, gedomineerd door de geestelijkheid van het Tibetaans boeddhisme. China had verschillende pogingen gedaan om Tibet wederom binnen de Chinese heerschappij te brengen. Ondanks de pogingen lukte het de Tibetaanse regering om de autonome positie tot de Chinese inval in 1951 te behouden.

Invasie van Tibet

in 1949 werd China onder leiding van Mao Zedong communistisch. Op 1 oktober 1949 werd de Volksrepubliek China uitgeroepen. Dat had gevolgen voor Tibet. De inval van China in 1950 was het begin van de Chinese campagne om Tibet op te nemen in de Volksrepubliek China. De Chinezen waren Oost-Tibet binnengetrokken en op 7 oktober 1950 bereikten ze midden Tibet ter hoogte van Chamdo. Daar gaven de 5000 aanwezige Tibetaanse soldaten zich al snel over. Het Chinese leger bestond uit 40.000 man. Het Chinese leger trok verder, totdat het 200 kilometer ten oosten van Lhasa, de traditionele hoofdstad van Tibet, was gekomen. Het leger beloofde dat de Tibetaanse elite haar privileges en macht mocht behouden, als de Chinezen Tibet vredig mochten bevrijden. Uiteindelijk stemden de Tibetanen daarmee in. Aan de operatie kwam een einde op 23 mei 1951 toen de vertegenwoordigers van de regering van Tibet het 17 puntenakkoord tekenden. Daarmee droeg Tibet de soevereiniteit over aan China. De Chinese troepen trokken vervolgens de stad binnen. De gebieden kwamen onder het bestuur van Mao Zedong, de Chinese communistische leider.

Tibetaanse Opstand

Met de vlucht van de Dalai Lama naar het buitenland verloor Tibet zijn leider. Tibet was nu een boeddhistische maatschappij onder een maoïstisch communistisch regime. De bevolking voelde zich onderdrukt en dat leidde tot verzet tegen het Chinese leger in het oosten van Tibet. Toen de Chinese commandant de Dalai Lama op 5 maart 1959 uitnodigde voor een dansvoorstelling in zijn hoofdkwartier, vreesde de Tibetaanse bevolking dat de militairen de Dalai Lama gevangen zouden nemen. Als reactie vond er op 10 maart 1959 een opstand plaats van Tibetanen gericht tegen de Chinese overheerser en de communistische hervormingen. De opstand speelde zich af bij de stad Lhasa. Duizenden Tibetanen verloren het leven. Door de opstand vluchtte de 14e dalai Lama, Tenzin Gyatso, naar India. Veel Tibetanen vluchtten weg naar buurlanden, zoals Nepal en India.

Soeverein Tibet

Over de status van Tibet bestaan verschillende ideeën in China en bij de Tibetaanse regering in Ballingschap. Volgens de Chinese regering vormde Tibet al honderden jaren een onderdeel binnen de Chinese staat. Ze zagen Tibet tussen 1913 en 1950 als een opstandige provincie, totdat het bevrijdingsleger van Mao Zedong met de invasie van Tibet het land bevrijdde. Volgens de Tibetanen regeerde de dertiende dalai lama over Tibet als over een onafhankelijk land. Sinds 1950 zijn meer dan 100.000 Tibetanen naar het buitenland gevlucht. Een deel woont nu nog in ballingschap in Nepal.