Niteroi Circusbrand van 1961 in Brazilië

Op zaterdag 26 januari werd de Braziliaanse stad Santa Maria opgeschrikt door een brand tijdens een concert in de nachtclub Kiss, met 232 doden als gevolg. Het vuur is vermoedelijk ontstaan toen de gitarist van de band met een vonkend apparaat lichteffecten wilde maken. De brand in Santa Maria is de op één na dodelijkste brand uit de Braziliaanse geschiedenis, achter de rampzalige Circusbrand van Niteroi in 1961.

In december 1961 bracht het Gran Circus Norte-Americano voor het eerst een bezoek aan Niterói, een voorstadje van Rio de Janeiro. In de aanloop naar de première werd er volop reclame gemaakt voor het circus, dat volgens de advertenties bestond uit maar liefst 60 artiesten en meer dan 150 dieren. Eén van de grootste publiekstrekkers was de spiksplinternieuwe circustent, die volgens eigenaar Danilo Stevanovich meer dan 6 ton woog en geheel gemaakt was van nylon.

Dequinha

Op 8 december, precies één week voor de eerste voorstelling, streek het hele circusgezelschap neer op het Praça Expedicionário, een plein in het centrum van Niterói. Om zijn gigantische nieuwe tent op te zetten besloot Stevanovich een vijftigtal tijdelijke werkkrachten in te huren. Onder hen was Adilson Marcelino Alves, een verwarde man die zichzelf ‘Dequinha’ liet noemen. Dequinha was op dat moment al in het bezit van een strafblad wegens diefstal en stond bekend als een persoon die last had van ernstige persoonlijkheidsstoornissen.

Ontslag

Na enkele dagen begon de mentale gesteldheid van Dequinha dan ook effect te hebben op zijn werkzaamheden en zijn collega’s, en dus besloot Stevanovich hem te ontslaan. Dequinha bleek echter niet in staat om zijn afwijzing te verwerken en bleef de daaropvolgende dagen in de omgeving van het circus rondhangen. Zo probeerde hij op 15 december - de avond van de grote première - zonder kaartje het circus binnen te glippen, maar hij werd hierbij herkend door de olifantenverzorger Edmílson Juvêncio. Die hield hem tegen en stuurde hem weg, maar de volgende dag keerde Dequinha gewoon weer terug.

Vechtpartij

Op 17 december raakte Dequinha vervolgens betrokken bij een vechtpartij met Felizardo Maciel, de circusopzichter die hij verantwoordelijk hield voor zijn ontslag. Machiel deelde Dequinha een aantal rake klappen uit, waarop die zwoer wraak te nemen. Nog diezelfde middag had hij een ontmoeting met twee van zijn kompanen uit het criminele circuit, José ‘de Zwaluw’ dos Santos en Walter Rosa ‘de Snor’ dos Santos. Samen vatten ze het plan op om met behulp van benzine de nieuwe circustent in brand te steken. De drie mannen waren op de hoogte van de rampzalige gevolgen die dit kon hebben, maar Dequinha was vastbesloten om wraak te nemen op Stevanovich.

Circusbrand

Diezelfde avond, ongeveer 20 minuten voor het einde van de voorstelling, zag trapezeartieste Antonietta Estevanovich tijdens haar act de eerste vlammen ontstaan. “Ik schreeuwde niet naar mijn partner uit angst dat hij zou vallen. Hij voltooide zijn zwaai en daarna sprongen we samen in het vangnet en ontsnapten”, zo vertelde ze later aan een journalist. Andere aanwezigen hadden echter minder geluk. Binnen vijf minuten stond het dak van de circustent in lichterlaaie, met grote paniek in het publiek als gevolg. Alle 3.000 toeschouwers probeerden tegelijkertijd naar de uitgang te rennen, waardoor velen van hen in de verdrukking raakten.

Kiss nachtclub

Na afloop werd duidelijk dat er ruim 500 mensen waren omgekomen, waarvan naar schatting meer dan 70 procent kinderen waren. Bovendien bleek uit onderzoek dat de circustent helemaal niet gemaakt was van nylon maar van katoen en paraffine, een uiterst brandbaar mengsel van aardolie en bruinkoolteer. Op 24 oktober 1962 werd Dequinha veroordeeld tot 16 jaar celstraf en 6 jaar opsluiting in een gesticht. Zijn kompanen ‘de Zwaluw’ en ‘de Snor’ kregen respectievelijk 16 en 14 jaar cel.

Afgelopen weekend vond er wederom een rampzalige brand plaats in Brazilië. In Santa Maria kwamen meer dan 230 mensen om het leven nadat er brand uit brak tijdens een concert in de Kiss nachtclub.