Ontstaan van de Kopten in Egypte

Op 9 april werden er op twee Koptische kerken in Egypte aanslagen gepleegd. Omdat het afgelopen zondag Palmpasen was was het erg druk in de twee kerken. De Kopten zijn al jaren lang een minderheid in Egypte. Het Koptische geloof stamt uit de tijd van het Oost-Romeinse rijk.

Wat zijn kopten?

Koptisch betekend gewoon Egyptisch. Dus als wij spreken over de koptische kerk, hebben we het eigenlijk over de Egyptische kerk. Het begon met de komst van het christendom. Deze religie deed al vroeg zijn intrede in Alexandrië, het huidige Egypte. Dat heeft een lange geschiedenis die teruggaat tot de eerste eeuw. Het christendom is vanuit Palestina al vroeg in Egypte beland. Alexandrië werd vanaf de tweede eeuw een centrum van christelijke theologie en - denken. In het jaar 312 werd het christendom in het Romeinse rijk toegestaan. Egypte maakte sinds 323 deel uit van het Oostelijk gebied van dit rijk: het Byzantijnse rijk (330-1204 en 1261-1453). Constantijn had deze godsdienst vrijheid geschonken en haar sterk bevoordeeld, onder meer door het financieren van de bouw van grote kerken. In 385 werd het christendom zelfs ingesteld als staatsgodsdienst.

Patriarchen

Het christendom had zich dus in rap tempo over het Romeinse rijk verspreid. Om de religie in goeden banen te kunnen leiden ontstonden er patriarchaten, te vergelijken met hele grote bisdommen. De bisschoppen van Alexandrië (Egypte), Antiochië (Syrië) en Rome werden vanouds als patriarchen erkend. Later kregen de bisdommen van Constantinopel (in 381), als toenmalig machtscentrum van het Oost-Romeinse Rijk, en van Jeruzalem (in 451), als de stad waar Christus gestorven was, eveneens de benaming van patriarchaat. In de 4e, 5e en 6e eeuw waren er opeenvolgende geschillen tussen de Patriarchen van Alexandrië en de patriarchen van Constantinopel. De richtlijnen uit Constantinopel werden in Egypte meer en meer als bemoeizuchtig en onderdrukkend ervaren.

Koptische kerk

Constantinopel stond meestal vijandig tegenover de Koptische onderdanen en vervolgingen van de kopten, met als doel ze terug te voeren naar de orthodoxe moederkerk was dan ook niet ongewoon. Als reactie werd de Koptische kerk steeds meer een nationale kerk met zeer uitgesproken liturgische, theologische en spirituele kenmerken. De koptische kerk ging dus onafhankelijk van de Byzantijnse kerk werken, die nog steeds in Constantinopel van toepassing was. Deze splitsing kwam tot stand bij het concilie van Chalcedon in 451.

Breuk met de patriarchaten

De Koptische kerk verwierp de uitspraken van dit concilie en scheidde zich uiteindelijk af van het Patriarchaat van Alexandrië dat als verlengstuk van Constantinopel werd gezien. De Oosters-orthodoxe Kerk verloor daardoor vrijwel alle leden in Egypte. Tenslotte werd het Grieks, de taal van de byzantijnse 'onderdrukkers', zelfs verworpen en werd de toenmalige Egyptische volkstaal als kerkelijke taal aangenomen. Deze Oudegyptische taal ontwikkelde zich in de loop der tijd tot het moderne koptisch.

Arabieren

Het verhaal doet de ronde dat de kopten de islamitische overheersers in 641 zodoende binnen haalden als bevrijders. Maar dat bleek een misvatting te zijn. Met de komst van de moslims in het huidige Egypte brak een tijd aan van geregelde onderdrukkingen. In 2000 jaar werd het christendom dus van de dominantste godsdienst naar een minderheids religie. 1945 was nog twintig procent in het Midden Oosten christelijk. Onpartijdige deskundigen schatten het aantal Kopten in het huidige Egypte echter op 17 procent van de bevolking. Tot op de dag van vandaag zijn er nog geregeld problemen te bespeuren tussen de overwegend islamitische groep Egyptenaren en de kopten, zoals afgelopen zondag weer bleek.