Oorlog in het Midden-Oosten: de Jemenitische Burgeroorlog

Burgeroorlog en buitenlandse interventie hebben Jemen veranderd in een slagveld. Vooralsnog is er geen duidelijke partij aan de winnende hand. Het voorstel tot vrede van de VN is niet de eerste in zijn soort. Sinds het begin van de Jemenitische burgeroorlog in maart 2015 lijkt de rust in Jemen definitief weg te zijn. De onrust stamt echter uit een eerder tijdperk.

Een sektarisch conflict

Jemen heeft een lange geschiedenis van sektarisch geweld. In de loop der jaren vochten Jemenitische regeringen tegen sekten en opstandelingen. Religieuze verschillen tussen de soennitische bevolking en een aanzienlijke sjiitische minderheid, versterken deze conflicten. Mede door haar zwakke economie en instabiele regeringen is Jemen al jaren lang een speelbal van omliggende staten. Directe en indirecte interventies van Iran en Saudi-Arabië beïnvloedden de koers van Jemen al eeuwenlang.

Een geschiedenis van verdeeldheid

Er bestaan ook sterke regionale verschillen binnen Jemen. De oorzaak kan gevonden worden in de chaotische fundamenten van de Jemenitische staat. Met de val van het Ottomaanse Rijk verklaarde het noorden van Jemen zich onafhankelijk. Het zuiden van Jemen kende een ander lot: het stond onder Britse protectie. Het zou tot aan 1967 duren voordat deze Zuid-Arabische Federatie zich onafhankelijk verklaarde. De nieuwe naam van dit zuidelijke deel was Jemen. Vanaf dit moment was er sprake van twee onafhankelijke Jemenitische staten, Noord- en Zuid Jemen. Ondanks de gewelddadige relatie werd er in 1990 besloten tot het samengaan van de twee staten. Op 22 mei riep de eerste president Salih de eenheidsrepubliek Jemen uit.

Problemen in de nieuwe republiek

Binnen vier jaar ging het mis. In 1994 brak er een korte burgeroorlog uit, waarbij noord en zuid elkaar bestreden. Een separatistische opstand in het zuiden werd onderdrukt en voorlopig bleef de het land een eenheid. De religieuze en regionale verschillen bleven onverminderd sterk en het nieuwe millennium beloofde dan ook nieuwe conflicten.

Noord tegen zuid; de Houthi’s

De laatste vijftien jaar worden dan ook gekenmerkt door de opkomst van de Houthi’s, een sjiitische groepering die sinds 2004 haar invloed uitbreidt in het voormalige noorden van Jemen. De groepering voelt zich gemarginaliseerd in het soennitische land en streeft naar eigen soevereiniteit.

Arabische Lente

Deze heersende tegenstellingen en vijandelijkheid speelde weer op toen de Arabische Lente haar intrede deed. Protesten leidden tot het aftreden van de heersende president Ali Abdullah Saleh. De nieuwgekozen president, Abn Rabbuh Mansur Al-Hadi, slaagde er niet in om de verschillende sekten te verzoenen. De Houthi-opstandelingen slaagden erin om de Jemenitische hoofdstad Sanaa in september 2014 in te nemen. Een half jaar later, op zeven februari, werd er een nieuwe regering geïnstalleerd.

Buitenlandse interventie

In de rest van het Midden-Oosten bleef de Jemenitische crisis niet onopgemerkt. In maart 2015 besloot een coalitie van soennitische Arabische landen, Saudi-Arabië voorop, in te grijpen. De coalitie bombardeerde de Houthi soldaten en Jemenitische steden. Vele Jemenieten raakten dakloos. Op 22 april eindigde deze bombardementen en verklaarde coalitie dat al haar doelen bereikt waren. De betrokkenheid van de Arabische landen houdt nog aan.

De derde partij: extremisten

Het machtsvacuüm dat is ontstaan in Jemen heeft ook andere gevolgen. Extremistische organisaties als Al- Quaida en de Islamitische Staat hebben hun weg gevonden naar het zuid Arabische land en proberen met redelijk succes hun machtsbasis te vergroten. De gemoederen liepen hoog op nadat president Al- Hadi op 22 januari werd afgezet en het land verliet. Sindsdien is Jemen feitelijk zonder bestuur.

Noodzaak van vrede

Wordt er gehoor gegeven aan het voorstel van de Verenigde Naties? President Hadi heeft toegezegd dat hij bereid is om te onderhandelen. De Houthi’s hebben nog geen toezeggingen gedaan, ze weten zich met succes te handhaven. De derde partijen, de verschillende extremistische groeperingen, zijn het minst voorspelbaar. De komende maanden zullen uitwijzen wat hun rol zal zijn in het toekomstige Jemen.