Op wat voor gruwelijke manieren zorgden mensen vroeger voor vermaak?

Tegenwoordig vermaken mensen zich met social media en Netflix, maar eeuwen geleden ging dit veel anders. Men verzon de meest bloederige, smerige en nare manieren ter vertier. Van gladiatoren gevechten tot ganstrekken, wat waren de meest gruwelijke vormen van vermaak?

Bij de Romeinen waren ze zeker niet vies van een beetje bloed. In het Colosseum, het grootste Romeinse amfitheater, vonden er de meest gruwelijke schouwspellen plaats. Romeinse leiders organiseerden dit soort spektakels, om hun bevolking tevreden te houden. Meer dan duizenden mensen en dieren werden in het theater op beestachtige wijze afgeslacht. Hoe bloediger en gruwelijker de voorstellingen, des te enthousiaster de toeschouwers. De Romeinen keken het liefste naar gladiatorengevechten. Wanhopige krijgsgevangenen die als straf moesten vechten en beroepsgladiatoren vochten binnen de muren van het Colosseum voor hun leven. Ze gebruikten in de gevechten verschillende wapens, zoals een zwaard en schild, maar ook een drietand of visnet.

Als een gladiator zijn tegenstander had gedood, was het gevecht ten einde. Maar als de strijder alleen gewond was, kon hij zijn vinger opsteken als teken dat hij gespaard wilde worden. De keizer bepaalde dan of hij mocht bleven leven. Vaak liet hij het publiek kiezen: Als de toeschouwers vonden dat de gladiator mocht blijven leven, deden ze hun duim omlaag. Een duim tegen de borst was het teken dat hij een zwaard door zijn hart moest krijgen.

Ook vochten gladiatoren regelmatig met wilde dieren. De arena vulde zich dan met beren, leeuwen en zelfs exotische neushoorns. Deze dieren hadden vaak dagen niet gegeten en gedronken. Ze waren wanhopig en hongerig, waardoor het gevecht vaak uitliep tot een wilde jacht. De jagers maakten er een hele show van om deze dieren te doden. Het zand van de arena kleurde na deze strijd vaak rood van het bloed.

Het beste van IsGeschiedenis in je inbox? Schrijf je in voor onze nieuwsbrief! Helemaal niks missen? Volg ons op Facebook!

Openbare martelingen

De arena’s werden niet alleen gebruikt voor gladiatorengevechten. Er vonden ook openbare martelingen plaats. De martelingen werden gezien als vermaak, maar tegelijk was het ook om te laten zien wat er gebeurde als je de wet overtrad. Vaak werden er wilde dieren ingezet bij deze martelingen, die het slachtoffer aan stukken scheurden. Of de voeten van het slachtoffer werden afgelikt door geiten. Door de ruwe tong van de geit zaten de voeten van het slachtoffer binnen de kortste keren onder de wonden. Vuur speelde ook een belangrijke rol in het martelen. Het slachtoffer werd bewerkt met fakkels of gloeiendhete platen. Christenen werden in hete olie of vet gekookt.

In de middeleeuwen hielden ze ook van openbare martelingen en vernederingen. De middeleeuwers kenden een ruim assortiment aan schandestraffen, een straf die wordt opgelegd met als doel de veroordeelde te onteren. Bij de meeste van dit soort straffen werd de misdadiger vastgebonden op het dorpsplein, zodat voorbijgangers hem of haar kon bespotten of bekogelen met vuil, fruit of stenen. Vaak werd de gevangene gekleed of versierd, zodat de aard van zijn misdaden zichtbaar werd voor de omstanders. Een slechte muzikant kreeg bijvoorbeeld een schaamfluit, dit was een enorme fluit die om de nek gehangen werd, zodat het hele dorp kon zien dat je geen muzikale held was.

Losbandige narrenfeesten

Niet alleen bij de schandestraffen ging het er in de middeleeuwen losbandig aan toe. Een keer per jaar, rond Kerstmis, vond er een zogenaamd narrenfeest plaats. Deze feesten behoorden tot het meest spectaculaire vermaak van die tijd. Het idee was een korte sociale omkering, de lage geestelijken namen de plaats van de hooggeplaatsten in.

Tijdens het feest werd er op het altaar gedanst en gedobbeld en men voerde elkaar ‘zwarte poddingen’, waarmee waarschijnlijk mest wordt bedoeld. De geestelijken reden op een mestkart de stad rond, waarbij ze een flinke portie mest tussen het publiek gooiden. Het publiek was bij het narrenfeest helemaal van God los. Ze verkleedden zich als beer, duivel of aap en zongen onkerkelijke leuzen. Sommigen liepen zelfs op handen en voeten of dansten naakt in het rond.

Of het er echt zo spectaculair aan toe ging op dit soort narrenfeesten is echter nog maar de vraag. De meest kleurrijke beschrijvingen van deze feesten zijn waarschijnlijk verzonnen door de kerk, die de activiteiten verafschuwden. Auteurs die verslag deden van de festiviteiten zouden de gebeurtenissen bewust overdrijven of verschillende rituelen die bij verschillende plaatsen voorkwamen door elkaar halen.

Publieke executies

Leed, bloed, martelingen en losbandigheid kwamen natuurlijk allemaal samen bij een publieke executie. Door de eeuwen heen zijn er talloze manieren geweest om mensen voor een grote groep toeschouwers van het leven te beroven. Hoe je werd geëxecuteerd hing af van je maatschappelijke stand. Edelmannen en -vrouwen werden onthoofd, wat het minst pijnlijk was, terwijl ketters op de brandstapel werden gegooid. Deze gebeurtenissen trokken allemaal veel aandacht. Een van de bekendste voorbeelden is toch wel de guillotine, die tijdens de Franse Revolutie een grote rol speelde.

Dit apparaat heeft tijdens de Terreur voor meer dan 50 duizend doden gezorgd. Deze methode werd gezien als een humaan middel om de doodstraf uit te voeren. Executies vonden in Parijs plaats op de Place de la Révolution, het huidige Place de la Concorde. De openbare onthoofdingen trokken duizenden toeschouwers. Het was een heel spektakel, want na afloop werd het afgehakte hoofd aan de menigte getoond. Koning Lodewijk XVI en zijn vrouw Marie Antionette vonden ook onder duizenden ogen de dood bij de guillotine. Onder een luid gejuich werden hun hoofden aan het volk getoond.

Dierenleed als vermaak

Het plezier op volksfeesten en kermissen in Nederland, ging in de 19de eeuw nog wel eens ten koste van de dieren. ‘Dierekwellende spelen’, zoals kattenmeppen, hanengevechten en ganstrekken waren razendpopulair onder de bevolking. Met ganstrekken werd er een levende gans aan zijn poten ophangen met een touw, die tussen twee palen gespannen was. De kop van de gans werd ingesmeerd met olie, zeep of vet en men moest de kop van de gans eraf rukken. Als je won, kreeg je de gans mee naar huis. Maar de overheid was tegen deze spelletjes en verbood dit gruwelijke vermaak. Dit leidde tot veel opstand, mensen gingen de straat op omdat hun kermis niet doorging. Ondanks de maatregelen van de overheid, kwam er pas in 1961 een wet waarin het dier zelf centraal stond.