Ostracisme: stembiljet in het oude Griekenland

Tegenwoordig wordt er geprobeerd om het stemmen zo efficiënt mogelijk te laten verlopen met behulp van allerlei nieuwe stembiljetten en computers. Het gebruik van stembiljetten, of andere manieren om te stemmen, gaat ver terug. De oude Grieken kenden al een vorm van stemmen, waarbij niet de voorkeur voor een politicus werd uitgesproken, maar waarbij bepaald werd wie er verbannen moest worden: het ostracisme.

Ostracisme was een proces in de 5e eeuw voor Christus waarbij de burgers van de stadstaat Athene konden stemmen of iemand voor tien jaar verbannen werd. Deze stemmen werden dan op potscherven geschreven, of óstraka in het Grieks, waar de term ostracisme vandaan komt. Het gebruik was in eerste instantie ingevoerd om de burgers tegen de macht van één iemand, een tiran, te beschermen, maar het werd later meer een politiek instrument om tegenstanders voor tien jaar van het toneel te laten verdwijnen.

Op de foto is een óstrakon met de naam van Themistokles (524-459 voor Christus) te zien. Themistokles was een belangrijk Atheens politicus en generaal. Tijdens de Perzische oorlogen (499-449 voor Christus) was hij één van de generaals van het Griekse leger dat de Perzen bij Marathon in 490 voor Christus versloeg. Hij was tien jaar later bij de zeeslag bij Salamis de bevelhebber van de Griekse vloot die de Perzen daar een vernietigende slag toebracht. Na de oorlogen joeg hij echter de Spartanen, bondgenoten van Athene tegen de Perzen, tegen zich in het harnas, en vanwege zijn arrogantie werd hij uiteindelijk in 471 voor Christus geostraceerd.

Afbeelding

• Wikimedia Commons: Ostraka for Ostracism, Museum of the Ancient Agora, Athens.