Populaire opera’s uit het verleden

Rond het jaar 1600 verscheen de opera ten tonele; een nieuwe kunstvorm waarbij zang en gesproken tekst werden gecombineerd tot een theatraal geheel. In de jaren daarna zijn honderden opera’s verschenen, waarvan slechts enkele ons bekend zijn gebleven. Deze opera’s maakten diepe indruk op het grote publiek of waren revolutionair voor hun tijd. 4 verschillende populaire opera’s uit de periode 1600-1900 die vandaag de dag nog altijd worden opgevoerd.

L'Orfeo (Monteverdi, 1607)

L’Orfeo wordt door veel historici gezien als één van de eerste opera’s. Het stuk werd geschreven in 1607 - tegen het einde van de renaissance – en vertelt de Griekse legende van Orpheus die afdaalt naar de onderwereld om daarmee zijn geliefde Eurydice weer tot leven te brengen. Het stuk eindigt op een droevige manier: nadat Orpheus Eurydice heeft gevonden leidt hij haar terug naar boven, maar hij mag daarbij niet achterom kijken. De held van het verhaal blijkt niet in staat aan deze opdracht te voldoen en wanneer hij zich toch omdraait verliest hij zijn geliefde voorgoed. De auteur van het stuk, Claudio Monteverdi, combineert op bijzondere wijze tekst en zang in één opvoering, iets wat daarvoor nog niet erg gebruikelijk was. Aan het begin van de 17de eeuw was het al wel een gewoonte dat tussen de verschillende acts van een toneelstuk muziek werd gemaakt, dit werd met een mooi woord intermedio genoemd, maar bij L’Orfeo werden beide stijlen gecombineerd tot een groter geheel. Hoewel de opera Dafne van Jacopo Peri vaak wordt gezien als de eerste echte opera, is L’Orfeo de eerste opera die vandaag de dag nog altijd wordt opgevoerd. Het is één van de eerste opera’s die door de jaren heen zeer populair is gebleven.

Agrippina (Handel, 1709)

Agrippina is een opera in 3 gedeeltes gecomponeerd door George Frideric Handel met tekst van Vincenzo Grimani. Het stuk wordt gezien als het eerste operameesterwerk van de componist en stamt uit 1709. Het verhaal gaat over een moeder, Agrippina, die na het overlijden van haar man (de Romeinse keizer Claudius) actie onderneemt om haar zoon tot keizer te laten benoemen. Haar zoon is het hier eerst niet mee eens, maar stemt uiteindelijk toch in met haar wens. Wanneer Claudius echter nog blijkt te leven probeert Agrippina  door leugens en manipulatie de troon toch veilig te stellen voor haar nageslacht. Agrippina was de laatste opera die Handel in Italië componeerde. Het werd een groot succes en veel analisten denken dat in de tekst verwijzingen zijn opgenomen naar Paus Clemens XI. Het stuk werd tijdens haar introductie maar liefst 27 keer op rij uitgevoerd en werd geroemd op haar muziek,  die gebaseerd was op het werk van tijdgenoten. Soms waren zelfs hele passages van andere componisten in de opera verwerkt. Het stuk raakte tegen het eind van de 18de eeuw in verval, maar is vandaag de dag weer volop te bewonderen. De stukken van Handel kennen in de afgelopen jaren weer een toenemende populariteit.

Don Giovanni (Mozart, 1787)

Don Giovanni is een opera gecomponeerd door Wolfgang Amadeus Mozart met tekst van Lorenzo Da Ponte. De tekst is in lijn met een belangrijk genre in die tijd, dat van dramma giocoso (drama met grappen). Don Giovanni staat in de top tien van meest opgevoerde opera’s aller tijden. Mozart heeft het stuk in zijn oeuvre opgenomen als een opera buffa, een specifiek genre waarbij komedie een belangrijke rol speelt, in tegenstelling tot het serieuzere opera seria. Het verhaal gaat over Don Giovanni, een arrogante jongeman die iedereen uitbuit en misbruikt, tot hij iemand tegenkomt waarbij dit echt niet lukt. Het stuk is sinds de eerste opvoering, op 29 oktober 1787 in het vroegere Teatro di Praga in Praag, intensief bestudeerd door schrijvers en filosofen en is tot op de dag van vandaag voor velen een mysterie. Het stuk wordt dan ook nu nog altijd vaak opgevoerd.

Carmen (Bizet, 1875)

Carmen is een opera uit 1875 en bestaat uit 4
delen. Het stuk werd voor het eerst opgevoerd in Parijs en een groot gedeelte van het publiek was geschokt omdat de opera brak met bestaande conventies. Het stuk gaat over Carmen en haar minnaar, Don José. Don José doet alles om het hart van Carmen te veroveren, maar zonder succes. Wanneer zij uiteindelijk voor iemand anders kiest kan José dit niet verdragen. Het stuk behoort tot het genre opéra comique, wat in tegenstelling tot de naam niet altijd luchtig of grappig hoeft te zijn. Opvallend is dat het stuk tijdens haar eerste opvoeringen helemaal niet gewaardeerd werd. De opera werd kritisch ontvangen en het Franse publiek vond er niet veel aan. Pas nadat het stuk een aantal jaren buiten Frankrijk was opgevoerd bereikte het in 1883 de bekendheid die het vandaag de dag nog altijd heeft. Georges Bizet, de componist van het stuk, heeft dit niet meer meegemaakt. Hij overleed plotseling na de 33ste uitvoering zonder ooit te hebben geweten dat zijn stuk één van de populairste opera’s ooit zou worden. Er is geen standaardversie van het werk, waardoor men moet gissen welke van de vele interpretaties het dichtst bij de intenties van Bizet in de buurt komt.