PREVIEW: Nederland is één grote smeltkroes van volken geweest
De archeologie beleeft spannende tijden. Tegenwoordig is het DNA van duizenden jaren oude mensenbotten in kaart te brengen. De uitkomst schudt onze kennis van de prehistorie op. Zo blijkt Nederland één grote smeltkroes van volken te zijn geweest. Archeoloog Wil Roebroeks vertelt over de spectaculaire resultaten van het nieuwe DNA-onderzoek aan het licht. Hier een kleine preview.
Door Herman Clerinx
Het oude idee is dat verschillende volkeren op aarde min of meer ongemengde populaties vormen, maar van die opvatting mogen we definitief afscheid nemen. Als koningin Máxima zegt dat de Nederlander niet bestaat, heeft ze gelijk – op biologisch vlak. Net zoals iedereen op aarde vormen Nederlanders een ratjetoe van mensen en groepen uit het verleden. En dan denk ik niet eens aan de invloed van de Romeinen of Spanjaarden die hier hun genetisch materiaal hebben gedropt, maar het gaat veel verder terug. Zoals de meeste landen was Nederland altijd een smeltkroes.
DNA
Steeds duidelijker blijkt dat de afstammingslijn van mensen niet keurig rechtdoor loopt, maar bestaat uit een complex netwerk van genetische verbanden. In Nederland is dat niet anders. Zo treffen we bij ons DNA aan van de jager-verzamelaars die na de laatste ijstijd, dik 12.000 jaar geleden, onze strekenkwamen bevolken. Zij droegen op hun beurt reeds sporen uiteen heel breed gamma van mensen in hun lijf: zowel DNA van de lieden die enkele tienduizenden jaren eerder Afrika hadden verlaten, als DNA van neanderthalers die ze op hun weg door Europa tegenkwamen. Terwijl we een jaar of tien geleden nog dachten dat de moderne mens en de neanderthaler misschien af en toe wel seks met elkaar hadden, maar dat ze zeker geen vruchtbare nakomelingen konden krijgen, weten we nu dat het anders zit. Enkele duizenden jaren later – zo rond 5500 v.Chr. – kregen de late jager-verzamelaars in Nederland bezoek van de eerste landbouwers. De cultuur die deze lieden produceerden, noemen we in de archeologie de bandkeramiek.
Rond 7000 v.Chr. waren hun voorouders vanuit Anatolië naar Griekenland getrokken, en vervolgens in verschillende stapjes via Hongarije over de Europese lössbodem tot bij ons beland. Archeologen hebben er lang over gesteggeld of de bandkeramische boeren werkelijk uit nieuwkomers bestonden, dan wel of de plaatselijke bevolking van West-Europa hun levenswijze had overgenomen. Dankzij de DNA-gegevens is die discussie beslecht: de eerste boeren bij ons waren migranten uit het Nabije Oosten.’
Het hele verhaal mét uitkomsten van DNA onderzoeken lees je in het komende nummer van Geschiedenis Magazine dat omstreeks 24 augustus verschijnt. Wil je dit nummer niet missen, maar ben je nog geen abonnee? Profiteer vóór donderdag 9 augustus 16:00 u. van de introductieaanbieding, dan krijg je dit nummer thuis.
