Prins-regent Karel: redder van de Belgische monarchie

Woensdag 3 juli 2013 maakte de Belgische koning Albert II bekend op 21 juli afstand te willen doen van de troon ten gunste van zijn zoon Filip. De abdicatie gaat er heel anders aan toe dan tijdens de Tweede Wereldoorlog toen het voortbestaan van de Belgische monarchie ernstig in gevaar kwam, omdat koning Leopold III capituleerde. Zijn broer Karel redde toen de monarchie.

Karel van België werd geboren op 10 oktober 1903 als Karel Theodoor Hendrik Anton Meinrad. Hij was de tweede zoon van koning Albert I en koningin Elisabeth. In 1910 werd hij door zijn vader tot Graaf van Vlaanderen benoemd. In zijn pubertijd werd Karel toegelaten tot het Royal Naval College van Dartmouth in Groot-Brittannië, een school voor toekomstige officieren van de Britse Koninklijke Marine. Aan het einde van zijn studie liep Karel verschillende stages aan boord van Britse oorlogsschepen. Terug in België werd Karel kolonel in het leger.

België tijdens de Tweede Wereldoorlog

Tijdens de Tweede Wereldoorlog trok Karel zich terug in Brussel. Zijn broer, Koning Leopold III, gaf zich tijdens de oorlog over aan de Duitsers. De koning raakte in conflict met de Belgische regering, die wilde doorvechten. Op 28 mei 1940 proclameerde de Belgische premier Pierlot de "onmogelijkheid om te regeren" van Leopold III. Dit werd drie dagen later voorgelegd aan en goedgekeurd door de Verenigde Kamers, in Limoges. De ministers namen daarmee in de praktijk de Koninklijke macht over. De uitspraak van het parlement leidde tot een politiek conflict die bekend kwam te staan als de Koningskwestie. De regering veroordeelde Leopold om zijn defaitisme en disrespect voor het Belgische leger en het verzet. Leopold daarentegen eiste excuses van alle ministers voor hun kritiek. Toen de koning na de oorlog naar Oostenrijk werd geporteerd, besloten de Verenigde Kamers op 20 september 1944 uiteindelijk tot de benoeming van Karel als Regent van het Koninkrijk België. Aan de Koninklijke macht van de ministerraad kwam toen een einde.

Regent van het Koninkrijk België

Als regent nam Karel feitelijk gezien de taken van de koning over. Karels regentschap werd grotendeels beheerst door de nasleep van de Tweede Wereldoorlog en de wederopbouw. Allereerst werd de grondslag gelegd voor het moderne sociale zekerheidsstelsel met de besluitwet van 28 december 1944. Ook internationaal gezien vonden een aantal belangrijke gebeurtenissen plaats. In 1945 trad België toe tot de Verenigde Naties en vanaf 1947 kon het land zich economisch gezien relatief snel herstellen door de Amerikaanse Marshallhulp, die dat jaar in werking trad. Daarnaast werd België in 1948 lid van de Noord-Atlantische Verdragsorganisatie (NAVO).

Leestip

Schaduw van de koning

€ 29.95

Redder van de Belgische monarchie

In 1950 namen de Verenigde Kamers, na veel discussie in het parlement, een resolutie aan die het einde van de onmogelijkheid om te regeren van Leopold III vaststelde. Leopold keerde terug als vorst, maar onder druk van volksopstanden voelde Leopold zich genoodzaakt alsnog af te treden. De Koningskwestie eindigde toen kroonprins Boudewijn, het tweede kind van Leopold III, kort daarna de eed aflegde. Tot die tijd was het Prins Karel geweest die de Koninklijke prerogatieven uitoefende en daarmee de Belgische monarchie van de ondergang redde.

Teken- en schilderkunst

Met het einde van zijn regentschap in 1950 trok Karel zich terug uit het openbare leven op een domein aan het strand van Raversijde. Daar legde hij zich de rest van zijn leven toe op de teken- en schilderkunst. Hij onderhield veel contacten met de artistieke wereld, wat hij strikt gescheiden wilde houden van het koningshuis. Tussen 1973 en 1981 gaf hij geregeld tentoonstellingen, waarbij hij de artiestennaam ‘Karel van Vlaanderen’ aannam. Karel overleed op 1 juni 1983 in het hartziekenhuis in Oostende. Hij werd met nationale eer begraven in Brussel.

Koning Boudewijn regeerde tot zijn overlijden in 1993. Hij werd opgevolgd door Koning Albert II, die gisteren zijn abdicatie bekend maakte. Tijdens zijn toespraak liet de koning weten dat zijn leeftijd en gezondheid hem niet meer toelaten zijn ambt uit te oefenen zoals hij zou willen doen. Albert zal op 21 juli worden opgevolgd door zijn oudste zoon Filip.