Proces tegen Desi Bouterse
Het proces rondom de Decembermoorden begon al in 2007, maar duurt nog steeds voort. Het proces is politiek erg gevoelig.
Op 8 december 1982 werden vijftien tegenstanders van het regime van legerleider Desi Bouterse geëxecuteerd op het Surinaamse Fort Zeelandia. Volgens de officiële verklaring werden de mannen neergeschoten omdat ze op de vlucht sloegen en was Bouterse zelf niet aanwezig bij het incident. Al vrijwel meteen ontstonden er echter twijfels over deze uitleg, en met name over de rol van Bouterse bij deze zogeheten ‘Decembermoorden’.
Mensenrechtencomité
In 1983 besloten acht nabestaanden van de slachtoffers het Mensenrechtencomité van de Verenigde Naties te verzoeken om zich uit te spreken over de zaak. Dit gebeurde onder protest van de Surinaamse regering, die van mening was dat het verzoek niet ontvankelijk verklaard moest worden. Het Comité besloot zich echter toch uit te spreken, en kwam tot de conclusie dat de vijftien mannen ‘op willekeurige wijze van het leven waren beroofd’. De instelling pleitte voor een onafhankelijk onderzoek naar de precieze gang van zaken.
Standrechtelijke executies
Een jaar later deed ook de Speciaal Rapporteur van een andere VN instelling, de Mensenrechtenraad, onderzoek naar de Decembermoorden. Hij concludeerde dat er ‘standrechtelijke of willekeurige executies hadden plaatsgevonden’ die ‘een traumatisch effect’ hadden gehad op de bevolking van Suriname. Ondanks deze beide oordelen besloot de Surinaamse regering echter geen onderzoek in te stellen.
Vrije voeten
Ook nadat Bouterse in 1987 de Surinaamse politiek verliet bleef een onderzoek naar de Decembermoorden uit. In Nederland werd de voormalige leider bij verstek wel veroordeeld tot 8 jaar celstraf, maar dit was vanwege zijn betrokkenheid bij de internationale drugshandel. Ondertussen bleef Bouterse in Suriname een uiterst invloedrijk persoon en bouwde hij een groot zakelijk imperium op. In 2000 keerde hij vervolgens weer terug in de politiek en werd hij lid van het Surinaamse parlement.
Proces
Pas op 1 november 2000, bijna twintig jaar na de Decembermoorden en slechts één maand voor het verstrijken van de verjaringstermijn, begon er alsnog een gerechtelijk vooronderzoek. In 2002 werd er door het Nederlands Forensisch Instituut een lijkschouwing op de slachtoffers uitgevoerd, waarna de rechtszaak in 2007 van start ging. Vlak voor de start het proces bood Desi Bouterse zijn excuses aan voor de Decembermoorden, maar hij benadrukte alleen politiek verantwoordelijk te zijn geweest voor het incident en pleitte voor amnestie voor de daders.
Amnestie
Inmiddels zijn er echter al een aantal getuigen naar voren gekomen die beweren dat Bouterse wel degelijk aanwezig was in Fort Zeelandia. Zo verklaarde Fred Derby, de enige gevangene die de Decembermoorden wel overleefde, dat Bouterse zich die avond gedroeg als een opperrechter die besliste over leven en dood. Desalniettemin is men in het proces door allerlei juridische vertragingen nog altijd niet tot een uitspraak gekomen. En ondertussen probeert Bouterse, inmiddels president van Suriname, nu dus via het parlement amnestie te verkrijgen voor de daders van de Decembermoorden. Lees in dit artikel meer over het bewind van Desi Bouterse en de Decembermoorden.
In 2017 werd er een strafeis van 20 jaar op tafel gelegd. In oktober 2018 kon Bouterse zich in de rechtzaal verantwoorden. Hij maakte echter geen gebruik van zijn spreekrecht. Het spreekrecht van Bouterse zou de laatste stap zijn in het proces tegen Desi Bouterse, maar wanneer het vonnis wordt uitegsproken is nog niet bekend. En na dat vonnis is het nog lang niet zeker of het proces ten einde is. Er is voor alle partijen nog de mogelijkheid om in hoger beroep te gaan.
Leestip:
Surinaams onbehagen – Een sociale en politieke geschiedenis van Suriname 1865-2015
Auteurs: Hans Ramsoedh
ISBN: 978 90 8704 748 1
Uitgever: Verloren
Prijs: €25,–
