Pythagoras: briljant wiskundige of spirituele sekteleider?

Er bestaat wellicht geen andere filosoof die zo beroemd is geworden om iets wat hij niet heeft gedaan. De alom bekende stelling van Pythagoras was in zijn tijd al ontdekt door zowel de Babyloniërs als de Egyptenaren. Pythagoras heeft een grote rol gespeeld in de ontwikkeling van de Griekse filosofie.

Pythagoras in Italië

Pythagoras was een belangrijk Grieks denker, wiens gedachten grote invloed hebben gehad op de Griekse filosofie. Hij werd geboren op Samos in het midden van zesde eeuw voor Christus. Zijn precieze geboorte- en sterfdatum zijn onbekend. Vanuit Samos maakte Pythagoras reizen door Egypte en Mesopotamië. De kennis die de filosoof in deze gebieden opdeed, zoals de wiskundige stelling van Pythagoras, nam hij mee naar het zuiden van het Italische schiereiland, alwaar hij in Croton een school stichtte die zijn naam droeg. Voor de Grieken was de stelling van Pythagoras dus wel nieuw.

Getallen zijn alles

Volgens Pythagoras’ filosofie bestaan alle dingen in het universum uit getallen. Omdat deze getallen niet waarneembaar zijn en niet veranderlijk, zijn zij spiritueel. De Pythagoreeërs zien het getal 1 als basis van alles en zien een connectie tussen wiskunde, muziek en het hemelse. Het gebruik van wiskunde om ‘het zijn’ op aarde te verklaren is één van de fundamenten binnen Pythagoreïsch gedachtegoed. Voor Pythagoras was de cirkel de meest perfecte vorm die er bestond. Pythagoras beredeneerde op deze manier in de zesde eeuw voor Christus al dat de aarde rond was!

Pythagoras als spiritueel leider

Naast het gebruik van wiskunde in zijn theorieën kenden de filosofie van Pythagoras tevens een belangrijke spirituele component. De Pythagoreeërs geloofden in de beweging en onsterfelijkheid van de ziel. Wanneer een mens stierf, zou zijn ziel verder leven in een nieuw lichaam. Omdat de Pythagoreeërs in reïncarnatie geloofden, hadden zij een vriendelijke houding ten opzichte van alle mensen, zelfs slaven. Daarnaast aten ze geen vlees en weigerden zij bonen te eten.

Geheimhouding van theorieën

Van Pythagoras zelf zijn geen geschriften overgeleverd. Alles wat we van hem weten, weten we van geschriften die zijn volgelingen over hem schreven. Ook de informatie die wel is overgeleverd, is gering. De Pythagoreeërs moesten zweren op geheimhouding, het was hen verboden om hun filosofieën te delen met buitenstaanders. Het schijnt dat Hippasus, een leerling van Pythagoras, om het leven werd gebracht nadat hij het bestaan van irrationele getallen aan de buitenwereld bekend maakte.

Pythagoras & Plato

Na de dood van Pythagoras splitste zijn filosofische school zich in tweeën: een deel hield zich bezig met zijn mystieke en spirituele ideeën, het andere deel hield vast aan zijn wiskundige overtuigingen. Over zijn bijdrage aan de wiskunde bestaat nog altijd controverse, velen zien hem voornamelijk als spiritueel sekteleider. Pythagoras’ gedachtegoed leefde onder andere voort in de ideeën van de latere Griekse filosoof Plato. Zo neemt Plato onder andere het geloof in de onsterfelijkheid van de ziel over van zijn spirituele voorganger. Op deze manier konden Pythagoras’ ideeën voortleven in het gedachtegoed van zijn latere collega’s.