Rabban Bar Sauma, de Marco Polo van het Oosten

Rabban Bar Sauma (1220 – 1294) was een afgezant van het Mongoolse rijk en reisde in 1287 naar Europa om Europese vorsten om hulp te vragen. Hoewel zijn reis niet zo beroemd en invloedrijk bleek als die van zijn tijdgenoot Marco Polo, geeft zijn missie een beeld van het Mongoolse rijk tijdens de Middeleeuwen.

Kublai Khan stuurt Rabban Bar Sauma op pad

Kublai Khan, een kleinzoon van Dzjengis Khan, regeerde het immense Mongoolse Rijk van 1260 tot 1294. Hij was de eerste khan, een Mongoolse krijgsheer, die heel China veroverde en onder zijn bewind strekte zijn rijk van China tot aan de Zwarte Zee. De Mongoolse khans voerden constant oorlog en Kublai Khan was geen uitzondering. Hij voerde onder andere oorlog tegen de Islamitische rijken in het Midden-Oosten, maar besefte zich dat hij steun nodig had om ze definitief te verslaan. Hij stuurde in 1287 Rabban Bar Sauma op pad om de Christelijke koningen van Europa om hulp te vragen.Monnik-diplomaat Bar Sauma was een Nestoriaanse monnik met de titel rabban, wat vergelijkbaar is met rabbi of bisschop. De Nestoriaanse kerk had zich in de 5e eeuw na Christus afgescheiden van Rome en richtte zich op missies in Azië. Nestoriaanse monniken arriveerden in de 7e eeuw in China als een van eerste Christenen en bekleedden door de eeuwen heen prominente politieke posities in de Mongoolse en Chinese rijken, zo ook Rabban Bar Sauma, die op die manier als monnik-diplomaat aan het werk ging.

Gedoemd te mislukken

Maar Bar Saumas missie bleek gedoemd te mislukken, want in Europa kwam de periode van kruistochten naar het Heilige Land tot een eind. Tegen de tijd dat Bar Sauma in Europa arriveerde, was het terrein dat gewonnen was met de glorieuze Eerste Kruistocht (1096 – 1099) alweer verloren en werden de Christenen uit het Midden-Oosten gedreven. Hoewel Europese vorsten wel voelden voor een gezamenlijk offensief tegen de Islamitische rijken, waren ze mentaal en financieel uitgeput geraakt door de kruistochten. Bar Saumas pleidooi was aan dovenmansoren gericht.

‘Wat als?’-geschiedenis

Bar Saumas missie is wellicht een van de meest invloedrijke mislukkingen van de geschiedenis. In die tijd hadden Europese vorsten een behoefte aan een landroute naar India en China en ze hadden daarvoor een vesting nodig in het Midden-Oosten. Toen de missie van Bar Sauma om een Europees-Mongools verdrag te sluiten om de Islamitische rijken in het Midden-Oosten terug te drijven mislukte, moesten ze hun heil elders zoeken. Europese vorsten richtten zich op het ontdekken van mogelijke maritieme routes naar India en China, wat leidde tot de tijd van de grote ontdekkingsreizen. Wellicht had de geschiedenis er radicaal anders uitgezien als Bar Saumas missie wél was geslaagd.